معماری بومی یا مدرن

معماری بومی یا مدرن ، معماری فقط در مورد طراحی و زیبایی‌شناسی یک سازه نیست، بلکه مهم‌تر از آن، هدف کاربردی ساختمان است.

طراحی معماری به یک اصطلاح گسترده تبدیل شده است که در درجه اول بر طراحی ساختمان تمرکز دارد. معماران نقش مهمی در طراحی و برنامه ریزی پروژه ایفا می کنند و همچنین مسئول ایجاد نمایش های بصری سازه ها و ساختمان ها هستند.

طراحی معماری در طول سالیان متمادی تغییر کرده و در هر دوره زمانی همواره در حال تغییر است و متناسب با نیازهای زمان به روز می‌شود.

هر منطقه‌ای با توجه به هویت فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و شرایط اقلیمی، دارای شیوه‌های خاص معماری بومی است که به عنوان معماری سنتی شناخته می‌شود و معماری مدرن به عنوان یک جنبش از قرن بیستم آغاز شد.

منظور از معماری سنتی استفاده از المان‌ها و فاکتورهای قدیمی باشکوه همراه با تزیینات زیاد است. معمولاً ساختمان‌هایی که از این معماری سنتی استفاده می‌کنند بسیار باشکوه و مجلل هستند و تجملات در آن‌ها به وضوح دیده می‌شود. در معماری سنتی تلاش می‌شود تا از مصالح قدیمی و کهن استفاده شود.

معماری بومی به تدریج در طول سال ها تکامل یافته است تا به مسائل طراحی ساختمان بپردازد و با نیاز های در حال تغییر مشتریان همساز شود. معماری بومی نیازمند تعهد اخلاقی خاصی به فرهنگ و سنت های محلی است. با این حال، نفوذ تمدن غرب و نیاز به ساخت یک سبک ساخت و ساز پذیرفته شده به طور چشمگیری تقاضا برای راه حل های ساختمانی سنتی را کاهش داده است.

معماری بومی ساختمان برای کسانی که عاشق عتیقه‌جات آثار هنری کلاسیک و تقارن هستند سبکی عالی به شمار می‌آید.معماری سنتی یا بومی عموماً در چارچوب محدود و مشخصی اجرا می‌شود و تنوع مصالح و جزئیات را کمتر در آن مشاهده می‌کنیم.

ویژگی های معماری بومی

• توجه بیش از حد معماران به جزئیات یکی از مهم‌ترین نکات در رابطه با معماری سنتی یا بومی می‌باشد. مثلا اینکه در اکثر خانه‌های قدیمی درب‌های ورودی به صورت دولنگه و چوبی بوده‌ و هریک از این لنگه‌ها نیز دارای کوبه‌ای مخصوص بودند.
• معماری بومی یا سنتی نوعی معماری است که از منابع و مصالح محلی و در دسترس استفاده می‌کند. این سبک معماری کاملا با سبک زندگی مردم، ساختار اجتماعی و شرایط طبیعی منطقه پیوند دارد.
• در گذشته در معماری بومی، خصوصا در خانه‌های افراد ثروتمند اتاق‌هایی برای فصل‌های خاص از سال طراحی می‌شد. اتاق‌های مخصوص فصل زمستان اغلب برای این که راحت‌تر گرم شوند، به صورت جمع‌وجور و با سقف‌های کوتاه طراحی می‌شدند. اما اتاق‌هایی که برای فصل تابستان طراحی می‌شد، بزرگ بودند و سقف آن‌ها نیز بلند بود.
• در خانه‌های سنتی همیشه مطبخ یا آشپزخانه در پشت اتاق‌های اصلی ساخته می‌شد. تنها منبع نور مطبخ‌ سوراخ‌هایی بود که در سقف ایجاد می‌شد.
• در این سبک معماری اغلب از پنجره‌های مشبک رنگی استفاده می‌شد. به همین دلیل صبح‌ها با بالا آمدن خورشید نور از این پنجره‌ها به دیوارهایی پر از طاقچه منعکس شده و باعث زیبایی اتاق نشیمن می‌شد.
• در معماری بومی حیاط در مرکز خانه‌ بود. در اطراف حیاط اتاق‌های کوچک و بزرگ قرار داشتند تا از نور، هوا و چشم‌انداز حیاط حداکثر استفاده شود.

در معماری مدرن ضرورتی در مورد حفظ قرینگی و تقارن وجود ندارد. اتفاقا در بسیاری از شاخه‌های آن تلاش می‌شود تا از یک بی‌نظمی پیروی شود. در معماری مدرن تلاش می‌شود با حذف تجملات و تزئینات زیاد معماری مورد نظر کاربردی‌تر و آسان‌تر باشد. معمولاً در این نوع از معماری تلاش می‌شود با ایجاد خطوط مختلف و خطای دید برای افراد به وجود آید تا فضای داخلی و بیرونی ساختمان بزرگ‌تر و روشن‌تر به نظر بیاید.

معماری مدرن با ساده‌سازی فرم‌ها و حذف تزئینات بی‌مورد مشخص می‌شود. طراحی  معماری مدرن، پیوسته در حال تغییر است و همین امر، تعریف کامل آن را دشوار می‌کند. شاید به همین دلیل به معماری مدرن، سبک لحظه‌ای گفته می‌شود.

ویژگی های معماری مدرن

• همیشه قانون کلی “عملکرد، دیزاین و فرم را تعیین می‌کند” در مورد این سبک صادق است. یک ساختمان مدرن باید کاربردی بوده و شکل و ساختار آن با توجه به کارایی آن طراحی شود.
•  سبک‌ معماری مدرن بسیار ساده اما پیشرفته و مدرن است. در یک ساختمان مدرن از تزئینات اضافی استفاده نمی‌شود و هیچ نوع تصویر عجیب و غریب و یا گچ‌بری‌های دور سقف در آن دیده نمی‌شود. خطوطی که در این نوع معماری اجرا می‌شوند پیچیده و با جزئیات گیج‌کننده همراه نیستند و نمایی کلی از ساختمان را به نمایش می‌گذارند. البته این بدان معنا نیست که ساختمان‌های مدرن همواره دارای زوایای ساده و چهارگوش هستند. در برخی از آن‌ها از خطوط منحنی و اشکال ارگانیک نیز استفاده می‌شود.
• در معماری مدرن مواد و مصالح بسیاری وجود دارد که معمار می‌تواند با استفاده از آن‌ها جلوه‌های مختلفی را ایجاد کند. سازه‌هایی ساخته شده از جنس استیل و بتن، استفاده از شیشه، سفیدکاری (معمولا گچ و سیمان روی آجر) و پلان‌ها و نقشه‌های باز، از جلوه‌های بارز معماری مدرن هستند.
• برجسته‌ترین ویژگی معماری مدرن سادگی طرح و فرم آن است. در این سبک به جای اهمیت به دکور و تجملات، به مکان و فضا تاکید شده است.
• اکثر سازه‌های معماری مدرن دارای فضای بزرگ هستند و برای استفاده بهینه از نور، از شیشه استفاده می‌شود. پنجره ساختمان‌های مدرن بسیار بزرگ تعبیه می‌شوند تا نور طبیعی خورشید وارد فضا شده و آن را روشن کند.
• نقشه اغلب خانه‌های مدرن به صورت فضای باز طراحی می‌شود که علاوه بر ایجاد فضاهای دلباز، با راهکارهای مختلف حریم خصوصی رعایت می‌شود.

یکی دیگر از موضوعات مهم در مورد بودجه و هزینه معماری سنتی و مدرن است.ازآنجایی‌که مصالح به‌کاررفته در معماری سنتی، عمدتاً محلی و طبیعی است، هزینه کم‌تری خواهد داشت. اما در سبک مدرن معمولاً مصالح موردنیاز به دلیل نوع و تکنولوژی ساخت آنها، گران‌تر هستند. همچنین معمولاً اجرای معماری سنتی به ابزارآلات پیشرفته و تخصص‌های خاص کمتر نیاز دارد که همین امر، در تفاوت هزینه‌ها موثر خواهد بود. پس اگر با محدودیت بودجه و هزینه روبرو هستید بهتر است که توجه بیشتری به معماری سنتی داشته باشید. البته میتوان با استفاده از مصالحی ارزانتر مانند آجر، انواع معماری مدرن را  بکار گیرید.

یکی دیگر از تفاوت‌های عمده در معماری سنتی و معماری مدرن در مورد مصالح و متریال ساختمانی است. معمولاً در معماری‌های سنتی از مصالح و متریالی که در دسترس و معمولا ارزان قیمت هستند استفاده می‌شود. کاربردی‌ترین و مهم‌ترین مصالح و متریالی که در معماری سنتی از آن استفاده می‌شود مصالح بومی مانند بلوک، سنگ، آجر، گل و … است.اما در معماری‌های مدرن و جدید معمولاً از دیگر مصالح ساختمانی که معمولاً از جنس فلز، شیشه، بتن، چوب و … هستند استفاده می‌شود. البته آجر نیز یکی دیگر از مصالحی است که در معماری مدرن نیز از آن استفاده می‌شود. اما نوع چینشی که در معماری سنتی و معماری مدرن استفاده می‌شود با هم متفاوت است.

معمولاً در معماری بومی گل، آجر، بلوک یا سنگ که به‌صورت فشرده روی یکدیگر انباشته می‌شدند. درحالی‌که در سبک مدرن از اسکلت سازه‌ای فولادی یا بتنی استفاده می‌کند، این روش به‌طورکلی به‌اندازه ساخت‌وساز سنتی قوی نیست؛ زیرا اجزای سازنده ساختمان یکپارچه نیستند.این جنبه از سبک مدرن اجازه نفوذ آب را می‌دهد که درنهایت ساختار را در طول زمان تضعیف می‌کند.

معماری سنتی که به عنوان معماری بومی شناخته می‌شود، بیشتراز مصالح سازگار با محیط زیست استفاده می‌کند. اما معماری مدرن، در انتخاب مصالح کمتر به مسائل زیست ‌محیطی و شرایط اقلیمی توجه می‌کند.معماری بومی عمدتاً حول استفاده از مصالح ساختمانی سازگار با محیط‌زیست منطقه می‌چرخد. برخلاف سبک مدرن، انطباق معماری سنتی با  آب‌وهوایی محلی کمک زیادی به کاهش ردپای کربن می‌کند. این امر شامل ساخت خانه‌هایی بادوام‌تر نیز میشود.

معماری مدرن نیز تا حد زیادی بر تعامل بین انسان و محیط در یک فضای معین تمرکز دارد. این به‌طور متفکرانه شامل گیاهان و فضای سبز برای افزودن آرامش و طراوت در فضاهای زندگی است. یکی دیگر از جنبه‌های معماری مدرن ورودی‌های بزرگ برای هوا و نور است. سبک‌های معماری مدرن دارای قاب‌های پنجره‌ای بزرگ هستند که مناظر پانوراما و نورهای طبیعی محیط را ممکن می‌سازد.

در ظاهر و نما ساختمان تفاوت‌های بسیار زیادی در مورد معماری سنتی و معماری مدرن وجود دارد. ساختارهای قدیمی بسیار پرزرق و برق، باشکوه و در گستره‌ای افقی با فاصله‌های زیاد ساخته می‌شدند. در واقع، ساختمان‌ها به صورت پراکنده بودند. امروزه در معماری مدرن، با توجه به کمبود فضا، سعی بر جمع‌وجورتر کردن و ساخت ساختمان‌های عمودی است.

در مقایسه با معماری سنتی، سازه های مدرن به طور موثر از مصالح ساختمانی استفاده می کنند که نسبتا پر هزینه‌تر اند  ولی سریع تر تولید می شوند. طرح های معاصر استفاده هوشمندانه از فضا را ترویج می کنند علاوه بر آن کاربردی تر هستند و فضایی معمولی و آرام را نسبت به تنظیمات سنتی ارائه می دهند.

از طرفی سازه های سنتی از نظر دوام برتر هستند. به این دلیل که مصالح ساختمانی آن با محیط سازگارتر هستند همچنین مصالح سنتی مانند سفال و سنگ در برابر آب و هوای شدید مقاوم تر هستند و عمر طولانی تری دارند.

راه های خلاقانه ای برای همزیستی این دو سبک با وجود تفاوت هایشان وجود دارد. یک معمار با تجربه می تواند فرم و عملکرد را کاملا یکپارچه کند، زیرا معماری مدرن و سنتی مزایای قابل توجهی برای تضمین کارایی و طول عمر سازه دارد.