مبحث اول مقررات ملی ساختمان

1-1-2-1- کلیات  

مبحث دوم مقررات ملّی ساختمان تحت عنوان نظامات اداري، در مجموع در جهت تنسیق امور  مهندسی و خدمات مورد انتظار به‌منظور رفع ابهامات و مشکلاتی که در اجراي قانون وجود داشت  تنظیم گردیده است، در این مبحث ابتدا به تبیین آیین‌نامه اجرائی ماده 33 قانون نظام‌مهندسی و  کنترل ساختمان و سپس به مجموع شیوه‌نامه‌های آیین‌نامه اجرائی مصوب پرداخته شده است و براي  هر یک از عوامل مؤثر در ساخت‌وساز اعم از دستگاه‌های اجرائی و عهده‌دار کنترل، سازمان‌های نظام‌مهندسی ساختمان و مراجع صدور پروانه و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی، تکالیف روشنی تعیین  گردیده است.

 در مجموعه شیوه‌نامه‌ها، کلیه موارد مترتب بر طراحی، اجرا و نظارت ساختمان، متضمن عوامل  اجرائی مربوطه، اشخاص حقیقی و حقوقی و دفاتر مهندسی با تعیین حدود صلاحیت و ظرفیت  اشتغال اشخاص یادشده، تبیین گردیده است. جزئیات مربوط به دفترچه اطلاعات ساختمان و  شناسنامه فنی و ملکی و برخی از شیوه‌نامه‌های مرتبط با ساخت‌وساز از دیگر موضوعاتی است که در  این مبحث مورد توجه واقع شده است.

  1-1-2-2- دامنه کاربرد  

انجام خدمات طراحی، اجرا و نظارت توسط اشخاص حقیقی، دفاتر مهندسی و اشخاص حقوقی،  همچنین کنترل و نظارت عالیه بر انجام خدمات و نحوه ارجاع کار و حق‌الزحمه اشخاص مذکور،  گزارش انجام خدمات مرحله‌های ساختمان و صدور هرگونه مجوز و کنترل حسن خدمات در امور  طراحی، اجرا و نظارت ساختمان توسط سازمان، سازمان استان، شهرداري، اداره کل راه و شهرسازي و  سایر مراجع مسئول با احراز شرایط مندرج در ماده 4 قانون و در چارچوب آئین‌نامه‌های اجرائی قانون،  در سطح کشور بر اساس مفاد این مبحث انجام می‌گیرد.

1-1-3-1- کلیات 

اجراي تأسیسات برقی و مکانیکی در ساختمان‌ها، استفاده از مصالح سـوختنی، توسـعه شبکه‌های  انرژي، برق و گاز و به‌کارگیری تجهیزات گوناگون سبب افزایش احتمال آتش‌سوزی در ساختمان‌ها  گردیده است و به همین دلیل توجه به موضوع حفاظت ساختمان‌ها در برابر حریق، امـري الزامـی و  اجتناب‌ناپذیر محسوب می‌گردد. در همین راستا مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان به‌عنوان یکی از  مباحث مقررات ملّی ساختمان منتشر گردیده است.

بر اساس مقررات این مبحث به‌منظور حفظ جان و مال انسان‌ها و فراهم‌ساختن ایمنـی لازم در برابـر  آتش‌سوزی، رعایت اصولی در طراحی و اجراي ساختمان‌ها ضروري است که مهم‌ترین آن عبارت‌اند از:

• پیش‌بینی راه‌های خروج جهت خارج‌شدن بموقع و ایمـن افـراد از سـاختمان و انتقـال آنـان بـه  مکان‌های امن.
• تأمین تمهیدات لازم در طراحی و اجراي ساختمان‌ها به‌منظور پیشگیري از بروز حریق.
• فراهم‌ساختن شبکه‌های علائمی محافظ (تشخیص، هشدار، اعلام) و امکانات مهار، کنترل و اطفای  حریق در ساختمان.
• جلوگیري از گسترش آتش و دود در ساختمان و سرایت حریق از یک ساختمان به ساختمان دیگر.

در مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان تأمین ایمنی لازم جهت “حفظ جان انسان‌ها” بیش از هر امر  دیگري مورد توجه بوده و به همین دلیل اولین بخش این مقررات شامل ضوابط مربوط به “راه‌های  خروج از بنا و فرار از حریق” می‌باشد که از بیشترین اهمیت و تأثیر در این راستا برخوردار است.  همچنین این مبحث باتوجه‌به شرایط فنی، تخصصی و اجرایی موجود در کشور (از نظر وجود  مهارت‌های لازم، مصالح، تجهیزات و نیز امکانات اقتصادي کشور) شامل ساختارها، مساحت، تعداد  طبقات، موقعیت و ابعاد ساختمان می‌باشد.

بر اساس مقررات این مبحث ازآنجاکه در هر ساختمان باید کلیه پیش‌بینی‌ها و تمهیدات لازم  جهت ایمنی ساکنان و متصرفان در برابر حریق فراهم گردد، ضروري است طراحی و اجراي ساختمان‌ها به نحوي صورت گیرد که باتوجه‌به کاربري، ابعاد و تعداد طبقات، به مدت مناسبی در برابر حریق  مقاومت نموده و از گسترش حریق به فضاها یا ساختمان‌های مجاور جلوگیري شود.   در همین راستا بر اساس مقررات مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان توجه به الزامات اساسی زیر  در طراحی و اجراي ساختمان‌ها ضروري خواهد بود.

• طراحی و اجرا به نحوي باشد که در صورت وقوع حریق افراد بتوانند خود را از طریق مسیرهاي امن  و مشخص شده به محل ایمنی در داخل یا خارج از ساختمان برسانند. بدین منظور باید مسیرهاي  خروج از ساختمان و فرار از حریق به تعداد کافی و با ظرفیت لازم پیش‌بینی شده و در محل‌هـاي  مناسبی از ساختمان قرار گیرند، به‌نحوی‌که افراد قادر باشند در صورت وقوع حریق بدون تشویش  و اضطراب خود را به محل امن برسانند و روشنایی لازم و مناسب در مسیرهاي فرار تأمین شده و  کلیه خروجی‌ها به نحو مناسب علامت‌گذاری و مشـخص شـوند. همچنـین تمهیـدات لازم بـراي  جلوگیري از نفوذ شعله و دود به مسیرهاي خروج به نحو مناسب و باتوجه‌به کاربري، ابعاد و ارتفاع  ساختمان پیش‌بینی گردد.
• به‌منظور جلوگیري از گسترش حریق متناسب با کاربري و ابعاد ساختمان فضابندی‌های مناسب در  داخل ساختمان، به‌وسیله ساختارهاي مقاوم حریق، صورت گیرد و راه‌های ارتبـاطی و فضـاهاي  پنهان نظیر شفت‌ها، محل عبور کابل‌ها و لوله‌ها، فضاهاي مجوف بین دیوارها و نماهـاي خـارجی  ساختمان و غیره به نحوي طراحی و اجرا شوند که از گسـترش حریـق از طریـق در داخـل آن‌ها  جلوگیري به عمل آید. همچنین دیوارهاي مشترك بین ساختمان‌ها به نحوي طراحی و اجرا شوند  که در برابر گسترش حریق از یک ساختمان به ساختمان دیگر مقاومت نمایند و دیوارهاي خارجی  ساختمان، متناسب با کاربري و ابعاد ساختمان در برابر گسترش حریق بـه خـارج از آن مقاومـت  نمایند.
• کلیه تمهیدات لازم جهت دسترسی نیروهاي آتش‌نشانی به محل حریق در ساختمان در نظر گرفته  شود و راه رسیدن خودروها، وسایل و امکانات آتش‌نشانی به مجاورت ساختمان وجود داشته باشد. همچنین براي دسترسی نیروهاي آتش‌نشانی به فضاهاي داخلی ساختمان مسیرهاي امن در نظـر  گرفته شود و به‌تناسب کاربري و ابعاد ساختمان، براي اسـتفاده نیروهـاي آتش‌نشانی، امکانـات  اطفایی در داخل ساختمان پیش‌بینی گردد.

1-1-3-2- دامنه کاربرد  

دامنه کاربرد این مبحث در تصرف‌های مسکونی/ آموزشی/ فرهنگی/ درمانی/ مراقبتی/ تجمعی/ اداري/  حرفه‌ای/ کسبی/ تجاري/ صنعتی/ انباري و ضوابط اختصاصی ساختمان‌های بلند می‌باشد.

1-1-4-1- کلیات  

مبحث چهارم مقررات ملّی ساختمان تعیین‌کننده شکل و نحوه قرارگیري مجاز ساختمان در زمین و  فضاهاي باز و ضوابط مربوط به تصرف‌های مختلف و حداقل‌های الزامی فضاها و تأمین نور و تعویض  هوا است.

دررابطه‌با امر ایمنی، مسیرها و جایگاه‌ها و بازشوهاي امدادرسانی، براي شرایطی که حوادثی چون  زمین‌لرزه کارایی دسترس‌های خروج در مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان را دچار مخاطره نموده

1-1-4-2- دامنه کاربرد  

این مقررات ناظر بر کلیه ساختمان‌ها و سازه‌های مشمول قانون نظام‌مهندسی و کنترل ساختمان در  کشور می‌باشد.

در هیچ یک از ساختمان‌های موجود، نباید تعمیرات و تغییراتی صورت گیرد که با کاهش ابعاد و  ارتفاع فضاها، سطوح بازشوي تعویض هوا، سطوح نورگیر و غیره موجب مغایرت با الزامات این مقررات  گردد.

این مقررات شامل کلیه ساختمان‌ها و سازه‌های موقت (غیر از اسکان موقت بازماندگان حوادث  غیرمترقبه) نیز می‌شود.

1-1-5-1- کلیات  

در مبحث پنجم مقررات ملّی ساختمان به مشخصات فنی مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی و  ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و مشخصات فنی و همچنین روش‌های آزمایش آنها پرداخته  می‌شود. این مشخصات و روش‌ها می‌بایستی منطبق بر استانداردهاي ملّی ایران بوده و در صورت عدم  وجود با استانداردهاي معتبر بین‌المللی تطابق داشته باشد.

 در این مبحث همچنین باتوجه‌به اهمیت مسائل بهداشتی، ایمنی و ملاحظات محیطی در اجراي  ساختمان، نقش هریک از مصالح و فرآورده‌های ساختمانی در این موارد در هر بخش گنجانیده شده  است.

علاوه بر اینها به شیوه‌های مناسب انبارکردن، محافظت، حمل‌ونقل، ساخت و تولید در کارگاه‌ها پرداخته شده است و باتوجه‌به اثرات متقابل مصالح و تأثیر در دوام آنها، مسئله سازگاري مصالح در  هر بخش نیز عنوان گردیده است.

در بخش پایانی و پیوست این مبحث، برخی از مصالح نسبتاً جدید و نیز سیستم‌های ساختمانی و  ارجاع به استانداردهاي مربوطه ارائه شده است.

1-1-5-2- دامنه کاربرد  

دامنه کاربرد این مبحث محدود به انواع مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی متعارف است که در  بناي ساختمان‌ها و تأسیسات مربوطه در همه نقاط کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

1-1-1-6- کلیات  

مبحث ششم، حداقل بارهایی که می‌بایست در طراحی ساختمان‌ها مورد استفاده قرار گیرد را تعیین  می‌نماید. در مورد ساختمان‌های خاص مانند سدها، اسکله‌ها، سازه‌های دریایی و نیروگاه‌های هسته‌ای  علاوه بر ضوابط این مبحث، باید ضوابط ویژه بارگذاري آیین‌نامه مربوط به هریک از آنها نیز رعایت  شود. بارهاي تحت پوشش این آیین‌نامه شامل: بارهاي ثقلی مرده، زنده، برف‌وباران، یخ، بارهاي ناشی  از نیروهاي جانبی باد و زلزله و بالاخره بارهاي ناشی از فشار خاك، آب، سیل، انفجار و بار خودکرنشی می‌باشند.

همچنین ترکیبات بارگذاري مربوط به طراحی به روش مقاومت و طراحی به روش تنش مجاز نیز در  این مبحث ارائه شده است که دیگر مباحث از جمله مبحث نهم «طرح و اجراي ساختمان‌های بتن‌آرمه» و مبحث دهم «طرح و اجراي ساختمان‌های فولادي» از این ترکیبات بارگذاري استفاده می‌نمایند.

1-1-2-6-  دامنه کاربرد  

دامنه کاربرد این مبحث، حداقل بارهایی را که باید در طراحی ساختمان‌ها و سازه‌های موضوع مقررات  ملّی ساختمان از جمله ساختمان‌های بتن مسلح، فولادي، چوبی و ساختمان‌های با مصالح بنایی مدنظر قرار دارد را در بر می‌گیرد.

1-1-1-7- کلیات  

مبحث هفتم تحت عنوان پی و پی‌سازی، الزامات طراحی ژئوتکنیکی ساختمان‌ها را مورد بحث قرار  می‌دهد. این مبحث پس از ارائه تعاریف مرتبط با مسائل طراحی پی، به شناسایی ژئوتکنیکی لایه‌های  زمین می‌پردازد و براي نکاتی از قبیل تعداد، عمق و فاصله گمانه‌ها جداول لازم را ارائه می‌دهد. در

همین فصل حداقل مواردي که گزارش‌های فنی باید آورده شود را ذکر می‌نماید.   فصل سوم این مبحث به موضوع بسیار مهم گودبرداري می‌پردازد و مسئولیت طرح و اجراي گود  را به میزان خطرهاي مختلف که ممکن است تأثیرگذار باشد مرتبط می‌سازد و براي هر سطح خطر  یک مسئول طراحی و اجرا مشخص می‌کند. ضمناً به‌منظور جلوگیري از ایجاد تغییر شکل‌های دیوار  گود و در نتیجه صدمه به سازه مجاور گود نکاتی آورده شده است.

در بخش طراحی‌های ژئوتکنیکی، شامل پی‌های سطحی، سازه‌های نگهبان و پی‌های عمیق، به هر  دو روش طراحی «تنش مجاز» و «حالات حدي» پرداخته شده است.

در فصل پی‌های سطحی، مقادیر نشست‌های مجاز، ضرایب اطمینان و نحوه انتخاب روابط موجود  نظري براي محاسبه ظرفیت پایداري و همچنین استفاده از آزمایشات در محل، نکات مهمی آورده  شده است. در انتهاي این فصل نیز مطالبی مرتبط با ملاحظات لرزهاي طراحی و ملاحظات اجرایی  پی‌های سطحی گنجانیده شده است.

فصل پنجم این مبحث به موضوع طراحی سازه‌های نگهبان اختصاص دارد. در این فصل در  خصوص فشار خاك و میزان تغییر شکل‌های لازم براي ایجاد شرایط محرك و مقاوم و طراحی این  سازه‌ها براي تحمل بار استاتیکی و همچنین بار دینامیکی ناشی از زلزله، جداول ضرایب اطمینان آورده شده است. در مورد دیوارهاي خاك مسلح که در ایران بسیار متداول می‌باشند به هر دو ضریب  اطمینان جزئی و کلی پرداخته شده است.

فصل آخر که به پی‌های عمیق اختصاص‌یافته است اطلاعات بیشتري را براي طراحی شامل  می‌شود. در این بخش انواع نیروهاي اعمالی از قبیل محوري فشاري، محوري کششی، جانبی و  اصطکاك منفی مورد بحث قرار گرفته است. سپس ضمن ارائه جداول ضریب اطمینان جهت طراحی،  اهمیت انجام آزمایشات در محل به‌صورت استاتیکی و دینامیکی و ارجح بودن آنها براي طراحی مطرح  شده است. در این بخش نیز مطالبی مرتبط با گروه شمع به‌صورت باربري بیشتر و یا کاهش نشست  آورده شده است.

1-1-2-7- دامنه کاربرد 

رعایت ضوابط و مقررات این مبحث در کلیه ساختمان‌ها و سازه‌های موضوع مقررات ملّی ساختمان  الزامی است. این ساختمان‌ها شامل: ساختمان‌های مسکونی، اداري، تجاري، آموزشی، درمانی، فروشگاه‌ها و کارگاه‌های صنعتی می‌باشند.

ابنیه فنی مانند پل‌ها و سدها و سازه‌های نیروگاه‌ها، مشمول مقررات این مبحث نمی‌شوند؛ ولی  رعایت آنها به‌صورت غیرالزامی توصیه می‌شود.

1-1-8-1- کلیات  

امروزه در شهرهاي کوچک و روستاها مصالح بنایی کاربرد بسیار گسترده‌ای در امر ساختمان‌سازی  دارد. وقوع زلزله‌های پیاپی و ویرانی‌های زیاد در این دسته از ساختمان‌ها، بیانگر این مطلب است که  براي ساخت ساختمان‌های با مصالح بنایی در کشور نیاز به مجموعه قوانین و مقررات فراگیر و لازم‌الاجرایی است که با رعایت آنها سطح کیفی ساخت‌وساز این ساختمان‌ها ارتقا یابد.

مبحث هشتم مقررات ملّی ساختمان براي ساختمان‌های بنایی خشتی، سنگی، آجري، سنتی و  داراي کلاف و غیرمسلح تدوین شده است.

 در این مبحث علاوه بر ارائه الزامات طراحی و اجراي ساختمان‌های آجري با کلاف، بدون کلاف و  همچنین ساختمان‌های خشتی و سنگی، به ذکر مشخصات مصالح مورد استفاده در ساختمان‌های  فوق‌الذکر پرداخته شده است.

1-1-8-2- دامنه کاربرد  

کاربرد مقررات این فصل به مسائل اجرایی و مصالح ساختمان‌های آجري با کلاف، ساختمان‌های بنایی  سنتی آجري و ساختمان‌های خشتی و ساختمان‌های سنگی (ساختمان‌هایی که در نواحی دوردست  ساخته می‌شوند به‌طوری‌که فراهم‌آوردن مصالح، تجهیزات و نیروي انسانی ماهر، در آنجا مشکل  باشد) محدود می‌شود.

1-1-9-1- کلیات  

مبحث نهم مقررات ملّی ساختمان ضوابط لازم در طراحی و اجراي ساختمان‌های بتن‌آرمه را بیان  می‌نماید، فصول ابتدایی این مبحث به بیان کلیات، مصالح مورد استفاده و مشخصات هر یک از آنها،  استانداردهاي مشخصات و آزمایش‌ها، کیفیت بتن مصالح و اصول آرماتوربندي، قالب‌بندی اجرایی  مرتبط با ساخت، عمل‌آوری و نگهداري از بتن‌ها و انواع آن می‌پردازد و سایر فصول به اصول تحلیل و  طراحی سازه‌های بتن‌آرمه تحت اثر انواع بارها و تغییر شکل‌ها در طراحی دال‌ها، دیوارها، پی‌ها و سایر سازه‌های بتنی پرداخته و در خاتمه نیز ضوابط ویژه طراحی در برابر حریق و زلزله را ارائه می‌کند.   در این مبحث مبناي طراحی سازه‌ها براي حصول ایمنی و قابلیت بهره‌برداری، بررسی و کنترل  آنها در حالت‌های حدي است.

1-1-9-2-  دامنه کاربرد  

ضوابط و مقررات این مبحث باید در طرح، محاسبه، اجرا و کنترل مشخصات مواد تشکیل‌دهنده و  کیفیت اجراي ساختمان‌های بتنی رعایت شوند و حاوي ضوابط و مقررات مربوط به سازه‌های بتن‌آرمه‌ای است که با سنگ‌دانه‌های معمولی و سیمان پرتلند یا سیمان آمیخته ساخته می‌شوند و  مقاومت آنها حداقل برابر 20 مگاپاسکال می‌باشد.

1-1-10-1- کلیات  

هدف این مبحث تعیین حداقل ضوابط و مقرراتی است که در تحلیل، طراحی و اجراي ساختمان‌های  فولادي جهت تأمین ایمنی و بهره‌برداری مناسب، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مبحث شامل  الزامات عمومی، الزامات طراحی، الزامات طراحی لرزهاي و نیز الزامات ساخت، نصب و کنترل می‌باشد.  در این مبحث مبناي طراحی سازه‌ها، بررسی و کنترل آنها در حالت‌های حدي مقاومت و بهره‌برداری  براي حصول ایمنی و قابلیت بهره‌برداری است.

در این مبحث روش طراحی مورد استفاده براي تأمین الزامات حالت‌های حدي مقاومت، روش  ضرایب بار و مقاومت (LRFD) می‌باشد که بر پایه جنبه‌ی احتمالاتی بار و مقاومت، کالیبراسیون با  روش تنش مجاز و تجربیات مهندسی استوار می‌باشد و از طریق دو سري ضرایب ایمنی شامل تشدید  ضرایب بارها و اعمال ضرایب کاهش مقاومت در تحلیل و طراحی منظور می‌گردد. البته در این مبحث  طراحی بر اساس روش مقاومت مجاز (ASD)نیز مجاز دانسته شده است و مقررات و ضوابط مربوط به  این روش در پیوست (1) این مبحث ارائه گردیده است.

بر اساس این مبحث در طراحی بر اساس حالت‌های حدي بهره‌برداری، مجموعه سازه شامل اعضا  و اتصالات آن نیز باید از نظر قابلیت بهره‌برداری مناسب مورد کنترل و طراحی قرار گیرند.

1-1-10-2- دامنه کاربرد  

کاربرد این مبحث در محدوده ساختمان‌ها با کاربری‌های مندرج در قانون نظام‌مهندسی و کنترل  ساختمان و آیین‌نامه اجرایی آن می‌باشد و شامل سازه‌های خاص از قبیل پله‌ای جاده و راه‌آهن نیست.

1-1-11-1- کلیات  

مبحث یازدهم مقررات ملّی ساختمان تحت عنوان «طرح و اجراي صنعتی ساختمان‌ها» در دو بخش  ساختمان‌های فولادي و ساختمان‌های بتنی تهیه و تدوین گردیده است. در این مبحث تمرکز اصلی  بر روي سیستم‌های سازهاي ساختمان‌های فولادي و بتنی ارائه شده و در بخش ساختمان‌های فولادي  به دو سیستم سازه‌اي پیچ‌ومهره‌ای و قاب فولادي سبک”LSF” و در بخش ساختمان‌های بتنی،  سیستم‌های ساختمان‌های بتنی پیش‌ساخته، قالب عایق ماندگار “ICF”، پنل‌های پیش‌ساخته سبک  سه‌بعدی 3D و قالب تونلی پرداخته شده است.

1-1-11-2- دامنه کاربرد  

حداقل ضوابط اجراي ساختمان‌های فولادي و بتنی به روش‌های صنعتی مطرح شده در مبحث  یازدهم ارائه شده است. دامنه کاربرد این مبحث شامل کلیه ساختمان‌هایی است که به روش‌های  صنعتی مطرح شده در آن طراحی و ساخته می‌شوند.

1-1-12-1- کلیات  

در این مبحث وظایف هر یک از عوامل دست‌اندرکار اجراي ساختمان از قبیل صاحب‌کار، سازنده یا  مجري، ناظر، شهرداري و سازمان نظام‌مهندسی دررابطه‌با ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست کارگران،  عابرین، ساکنان و شاغلین مجاور کارگاه ساختمان و همچنین حفاظت از ساختمان‌ها، ابنیه، وسائل نقلیه  و درختان مجاور کارگاه ساختمانی در مقابل خطرات ناشی از اجراي عملیات اجرایی بیان شده است.   مطالب موجود در این مبحث شامل: ایمنی عابران و مجاوران کارگاه ساختمانی، جلوگیري از  سقوط افراد، جلوگیري از حریق، سوختگی و برق‌گرفتگی و بهداشت‌کار و تسهیلات بهداشتی، وسایل  و تجهیزات حفاظت فردي، وسایل و سازه‌های حفاظتی، ایمنی کار با وسایل تجهیزات و ماشین‌آلات  ساختمانی، ایمنی کار در استفاده از وسایل دسترسی شامل داربست، نردبان و… و همچنین ایمنی در  تخریب ساختمان‌ها و ایمنی عملیات خاکی و به‌خصوص ایمنی گودبرداري و حفاظت دیوارهاي گودبرداري و ساختمان‌هاي مجاور گودبرداري و ایمنی در اجراي عملیات ساخت و نصب اسکلت  ساختمان اعم از ساختمان‌هاي فولادي و بتنی و در آخر رعایت ایمنی در اجراي تأسیسات گرمایی،  تعویض هوا و تهویه‌مطبوع، سیم‌کشی و نصب تأسیسات و تجهیزات برقی می‌شود.

1-1-12-2-  دامنه کاربرد  

رعایت مفاد این مبحث به همراه آیین‌نامه حفاظتی کارگاه‌های ساختمانی در انجام عملیات ساختمانی  لازم‌الاجرا است.

1-1-13-1- کلیات  

مبحث سیزدهم مقررات ملّی ساختمان، تأسیسات سیم‌کشی سیستم‌های جریان متناوب با ولتاژ تا  1000 ولت مؤثر و تأسیسات سیمکشی سیستمهاي جریان متناوب و با ولتاژ بیش از 1000 ولت مؤثر  (به جز سیمکشی داخلی دستگاهها)، که از سیستمهاي فشار ضعیف تا 1000 ولت تغدیه میکنند،  تأسیسات سیمکشی کلیه سیستمهاي مربوط به لوازم و دستگاههایی که مقررات خاصی براي آنها  وضع نشده باشد و همچنین تأسیسات سیمکشی ثابت وسایل ارتباطی- انتقال علائم و فرمان و مشابه  آنها -به استثناي سیمکشیهاي داخلی دستگاهها را در بر میگیرد.

در این مبحث مواردي از قبیل الزامات مربوط به تأمین نیروي برق (انشعاب، پست، مولد)، الزامات  نصب و طراحی اتاق ترانسفورماتور، اتصال زمین، نیروي برق اضطراري، تابلو برق، تجهیزات و وسایل  حفاظت و کنترل، مدارها (کابل‌کشی – سیم‌کشی) و لوله‌کشی و همچنین تجهیزات سیم‌کشی،  تأسیسات جریان ضعیف، شدت روشنایی داخلی شرح داده شده است.

1-1-13-2- دامنه کاربرد  

دامنه کاربرد مبحث سیزدهم مقررات ملّی ساختمان شامل: ساختمان‌های مسکونی، تجاري، اداري، درمانی، آموزشی، عمومی، صنعتی و نمایشگاه‌های دائمی و  موقت، پارک‌های تفریحات، کارگاه‌های ساختمانی و ساختمان‌های کشاورزي و دامداري، همچنین  هرگونه ساختمانی که مقررات مخصوصی براي تأسیسات الکتریکی آن وضع نشده، می‌باشد.

 مبحث سیزدهم مقررات ملّی ساختمان، وسایل حمل‌ونقل الکتریکی (لوکوموتیو الکتریکی)،  وسایل الکتریکی خودروها، تأسیسات الکتریکی کشتی‌ها، تأسیسات الکتریکی هواپیماها، تأسیسات الکتریکی روشنایی معابر عمومی، تأسیسات الکتریکی معادن و همچنین تأسیسات صاعقه گیر  ساختمان‌ها را در بر نمی‌گیرد.

1-1-14-1- کلیات  

مبحث چهاردهم مقررات ملّی ساختمان براي اطمینان از ایمنی جان و مال افراد و تضمین تندرستی و  سلامتی آنان در طراحی، اجرا، بهره‌برداری و نگهداري، تغییرات و بازرسی تأسیسات مکانیکی ساختمان  می‌باشد. تأسیسات مکانیکی شامل تأسیسات حرارت مرکزي و تهویه‌مطبوع، تعویض هوا، و تهیه و  ذخیرة آب گرم مصرفی داخل ساختمان است.

تهویه‌مطبوع با کنترل هم‌زمان عوامل چهارگانۀ دما، رطوبت، سرعت وزش و تمیزي هوا، هواي  داخل ساختمان را مناسب براي زندگی انسان می‌نماید.

در این مبحث به مقولۀ تعویض هوا، تخلیۀ هوا، کانال‌کشی هوا و لوله‌کشی آبگرم و آبسرد مورد  استفاده در گرمایش و سرمایش ساختمان پرداخته می‌شود. انواع دستگاه‌های گرم‌کننده و سردکننده  از قبیل دیگ، چیلر، مخزن انبساط، آب گرمکن، بخاري، کولر، کوره و شومینه مورد بحث‌وبررسی قرار  می‌گیرد. موضوع ذخیره‌سازی و لوله‌کشی سوخت، تأمین هواي احتراق و تخلیۀ محصولات احتراق وسایل سوخت سوز مطرح می‌گردد و در آخر، به موضوع تبرید و سرمایش ساختمان پرداخته می‌شود.

1-1-14-2- دامنه کاربرد  

دامنه کاربرد این مبحث شامل طراحی، اجرا، بهره‌برداری و نگهداري، تغییرات و بازرسی تأسیسات  گرمایی، تعویض هوا و تهویه‌مطبوع و نیز تهیه و ذخیره آب گرم مصرفی در داخل ساختمان، می‌باشد.  همچنین الزامات تأسیسات ساختمانی زیر خارج از حدود الزامات مبحث مذکور است،  الف) تأسیسات بهداشتی ساختمان

ب) تأسیسات آتش‌نشانی ساختمان

ج) لوله‌کشی گاز سوخت داخل ساختمان

1-1-15-1- کلیات  

این مبحث شامل دو بخش است که در آنها مقرراتی براي آسانسورها، پله‌های برقی و پیاده‌روهای  متحرك وضع شده است این مقررات متناسب با ترکیب جمعیت از نظر سنی و توانایی، همچنین  متناسب با نوع کاربري ساختمان‌ها نوشته شده است.

انواع آسانسورهایی که در ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد عبارتت از آسانسورهاي  کششی و آسانسورهاي هیدرولیک جهت حمل مسافر، صندلی چرخ‌دار، برانکارد، تخت بیمارستانی،  خودرو، بار و… . براي هر کدام از آسانسورها الزامات و نحوه طراحی و مقررات استفاده از آن وضع شده  است.

در بخش پله‌برقی، زاویه شیب، عرض و انتخاب پله‌برقی متناسب با تعداد نفرات و جمعیت  ساختمان، با فرمول‌هایی ارائه شده است. تمامی موارد ایمنی در حین استفاده هم در مقررات این  مبحث آورده شده است. زاویه شیب و سرعت معمول و استاندارد پیاده‌روی متحرك هم شرح داده  شده است.

در بخش پایانی نمونه شناسنامه‌های اطلاعات فنی آسانسور و پله‌برقی که باید توسط سازندگان  این دستگاه‌ها تکمیل شود آورده شده است.

همچنین در این مبحث جداول ابعادي براي انتخاب ابعاد آسانسور، بر اساس استانداردهاي ملّی و  بین‌المللی، موارد تکمیلی در خصوص جزئیات طراحی و علائم نقشه‌ها نیز گنجانیده شده است.

1-1-15-2- دامنه کاربرد  

دامنه کاربرد این مبحث آسانسورها، پله‌های برقی و پیاده‌روهای متحرك در ساختمان می‌باشد.

1-1-16-1- کلیات  

مبحث شانزدهم مقررات ملّی ساختمان بیانگر حداقل الزاماتی است در مورد تأسیسات بهداشتی که  مواردي از قبیل: لوله‌کشی و ذخیره‌سازی آب مصرفی در ساختمان، لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی، لوله‌کشی هواکش فاضلاب، لوازم بهداشتی، لوله‌کشی آب باران ساختمان، توزیع آب مصرفی در  ساختمان، بست و تکیه‌گاه را بیان می‌کند.

1-1-16-2-  دامنه کاربرد  

طراحی، نظارت، انتخاب مصالح و دستگاه‌ها، اجراي کار، تعمیر، تغییر و نگهداري و بهره‌برداری  تأسیساتی، باید طبق الزامات مندرج در این مبحث انجام شود.

طراحی و اجراي حوضچه پمپاژ فاضلاب و لوله‌کشی فاضلاب بعد از پمپ که فاضلاب در آن تحت‌فشار جریان می‌یابد، خارج از حدود این مقررات است.

1-1-17-1-  کلیات  

این مبحث حداقل ضوابط لوله‌کشی گاز طبیعی ساختمان‌های مسکونی، عمومی و خاص، مجتمع‌ها و  شهرک‌های مسکونی، ساختمان‌ها، محوطه‌ها و شهرک‌های صنعتی را دربر می‌گیرد و باهدف طراحی،  اجراي لوله‌کشی، نصب، راه‌اندازی و نگهداري وسایل گازسوز در ساختمان‌ها و محوطه‌ها است.  مقررات این مبحث، کاربري گاز طبیعی تحویلی به ساختمان‌ها و محوطه‌ها براي مصارف تا حداکثر  5000 مترمکعب در ساعت و فشارهاي بین یک‌چهارم پوند بر اینچ مربع تا شصت پوند بر اینچ مربع را  شامل می‌شود.

طراحی، انتخاب مصالح، اجراي لوله‌کشی گاز طبیعی، آزمایش‌ها، بازرسی‌ها، کنترل‌های کیفی،  دودکش‌ها، هوارسانی و تأمین هواي احتراق، نصب، راه‌اندازی، ایمنی و بهره‌برداری از لوازم گازسوز در  ساختمان‌ها و محوطه‌هایی که لوله‌کشی گاز طبیعی در آنها اجرا نشده باید طبق ضوابط مبحث  هفدهم مقررات ملّی ساختمان انجام شود.

1-1-17-2- دامنه کاربرد  

لوله‌کشی گاز مایع، گازهاي سوختنی به‌غیراز گاز طبیعی و گازهاي غیرسوختنی خارج از شمول  مقررات این مبحث می‌باشند. دامنه کاربرد این مبحث به شرح زیر است:

– بخش اول مبحث:

حداقل ضوابط طراحی، اجرا و کنترل‌های کیفی لوله‌کشی گاز نصب و راه‌اندازی وسایل گازسوز،  دودکش‌ها و هوارسانی به وسایل گازسوز، ضوابط بهره‌برداری و ایمنی براي گاز تحویلی ساختمان‌ها با  فشار 1/4 پوند بر اینچ مربع و حداکثر مصرف 160 مترمکعب بر ساعت و قطر لوله حداکثر 4 اینچ را  در بر می‌گیرد.

– بخش دوم مبحث:

حداقل ضوابط طراحی، اجرا و کنترل‌های کیفی لوله‌کشی گاز مجتمع‌ها و ساختمان‌های مسکونی،  محوطه‌ها و ساختمان‌های صنعتی و شهرک‌های مسکونی و صنعتی براي فشارهاي بین 2 تا 60 پوند  بر اینچ مربع یا مصارف بالاتر از 160 مترمکعب بر ساعت تا حداکثر 5000 مترمکعب در ساعت را در  برمی‌گیرد.

1-1-18-1- کلیات  

در این مبحث نتایج تأمین شرایط آکوستیکی، آسایش صوتی و جلوگیري از اتلاف امکانات در زندگی  ماشینی براي ساکنان شهرهاي بزرگ شرح داده شده است.

مواد و عناصر ساختمانی که فضاهاي ساخته‌شده را شکل می‌دهند، چگونگی شنیدن صداها و  حتی چگونگی انتقال صدا به فضاهاي اطراف را تعیین می‌کنند. با درك برخی از اصول پایه آکوستیکی  و چگونگی کنترل صدا توسط مواد و ساختارها، می‌توان از بسیاري از مشکلات جلوگیري و یا حداقل  در مراحل اولیه آن را حل کرد و باعث کاهش هزینه‌های بازسازي گردید.

مطالب موجود در این مبحث شامل: مقررات آکوستیکی براي ساختمان‌ها با کاربری‌های مختلف،  تعیین حداکثر تراز معادل نوفه زمینه در یک فضا، حداقل شاخص کاهش صداي وزن‌یافته براي  پوسته خارجی ساختمان، جداکننده بین فضاهاي مختلف، حداکثر تراز کوبه‌اي معمول شده وزن‌یافته براي سقف بین طبقات و زمان واخنش بهینه براي فضاهاي مختلف با کاربری‌های متفاوت  می‌شود.

1-1-18-2- دامنه کاربرد  

این مبحث براي تراز نوفه زمینه و زمان واخنش تعیین شده براي فضاهاي مختلف و روش اندازه‌گیری  مربوط به تراز نوفه زمینه، زمان واخنش و شاخص‌های صدابندي جدارها کاربرد دارد.

1-1-19-1-  کلیات  

در بین مباحث مقررات ملّی ساختمان، مبحث نوزدهم تعیین‌کننده‌ترین نقش را در زمینه بهینه‌سازی  مصرف انرژي در ساختمان و حفاظت از محیط‌زیست ایفا می‌کند.

در مبحث 19 مقررات ملّی ساختمان ضوابط مرتبط با صرفه‌جویی در مصرف انرژي در ساختمان  تعیین میگردد. براي این منظور، روشهاي طرح، محاسبه و اصول کلی اجراي عایقکاري حرارتی  پوستۀ خارجی، سیستمهاي تأسیسات گرمایی، سرمایی، تهویه، تهویه مطبوع، تأمین آبگرم مصرفی، و الزامات طراحی سیستم روشنایی الکتریکی در ساختمانها، براي بهینه‌سازي مصرف انرژي مشخص می‌گردد.

شایان‌ذکر است که در کنار رعایت الزامات تعیین‌شده در این مبحث، باید همواره دیگر ضوابط  مقررات ملّی ساختمان نیز، خصوصاً اصول مرتبط با تأمین شرایط ایمنی و بهداشت ساکنان  ساختمان‌ها ملاك عمل قرار گیرد.

1-1-19-2-  دامنه کاربرد  

ضوابط ارائه شده در مورد پوسته خارجی براي تمام ساختمان‌های جدیدالاحداث، به جز ساختمان‌های  گروه چهار، از نظر صرفه‌جویی در مصرف انرژي لازم‌الاجراست. این ضوابط در قالب دو روش (الف  کارکردي و روش ب تجویزي) ارائه شده است. از روش کارکردي می‌توان در مورد تمام ساختمان‌ها  استفاده کرد، اما کاربرد روش تجویزي به ساختمان‌های مسکونی 1 تا 9 طبقه، با زیربناي مفید زیر  2000 مترمربع، و ساختمان‌های گروه سه از نظر صرفه‌جویی در مصرف انرژي محدود می‌شود.   همچنین، رعایت ضوابط مربوط به سیستم‌ها و تجهیزات مکانیکی و سیستم روشنایی در مورد  تمامی ساختمان‌ها، با کاربری‌های مندرج در این مبحث، الزامی است.

1-1-20-1- کلیات  

مبحث بیستم مقررات ملّی ساختمان، مسئولین مؤسسات دولتی و عمومی و بخش خصوصی،  کارفرمایان و مدیران کارگاه‌ها و ساختمان‌ها را ملزم می‌کند تا پیام‌رسانی در محیط زندگی مردم را به  نحو مؤثر و مطلوب، توسط تابلوها و علائم، تأمین نمایند تا در محل‌هایی که احتمال خطري تهدیدکننده سلامت و ایمنی افراد وجود دارد، علائم هشداردهنده نصب کنند.

این مقررات شامل نظارت بر طراحی و ساخت و بهره‌برداری از پیام، سازه، محل نصب و دیگر  الزامات براي کلیه علائم و اعلانات مرسوم مانند پلاک‌ها و تابلوها و دیگر وسائل اطلاع‌رسانی، از قبیل  اشارات حرکتی دست، علائم صوتی و نوري و آژیرهاي خطر و غیره است.

1-1-20-2- دامنه کاربرد  

این مبحث براي استفاده در علائم و تابلوها در کارگاه‌های ساختمانی، تابلوهاي ایمنی داخل ساختمان  و محوطه‌های کاربری‌های شهري، صنعتی، بیمارستانی و… کاربرد دارد.

1-1-21-1- کلیات  

این مبحث به اقدامات غیرمسلحانه‌ای که به‌کارگیری آنها موجب افزایش بازدارندگی، کاهش  آسیب‌پذیری، ارتقاء پایداري ملّی، تداوم فعالیت‌های ضروري و تسهیل مدیریت بحران در برابر  تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می‌شود، می‌پردازد.

رعایت این مبحث موجب حفظ جان و مال انسان در برابر حوادث، تهدیدات و استمرار فعالیت‌های  اساسی و ضروري مردم، تضمین تداوم تأمین نیازهاي حیاتی مردم (از قبیل آب، نان و غذا، پناهگاه،  انرژي، ارتباطات، بهداشت و امنیت) و سهولت در اداره کشور در شرایط بروز تهدید و بحران ناشی از  تجاوزات خارجی در مقابل حملات و اقدامات خصمانه و مخرب دشمن از طریق طرح‌ریزی و اجراي  طرح‌های دفاع غیرعامل و کاهش آسیب‌پذیری نیروي انسانی و مستحدثات و تأسیسات و تجهیزات  حیاتی و حساس کشور می‌شود.

 ضوابط ارائه شده در این مبحث به‌منظور کاهش آسیب‌پذیری ساختمان‌ها در برابر تهدیدات  نظامی و همچنین اعمال اقدامات و تدابیر و ملاحظات لازم شامل ایمن‌سازی، مستحکم‌سازی،  پیش‌بینی سامانه‌های جایگزین، تسهیل مدیریت بحران در زیرساخت‌ها و مکان‌یابی، در حوزه  ساختمان‌سازی استفاده می‌شود.

1-1-21-2- دامنه کاربرد  

∙ ضوابط مندرج در این مبحث شامل طرح و اجراي ساختمان‌ها با انواع سیستم باربري، در برابر آثار  بارهاي انفجار ناشی از اصابت غیرمستقیم می‌باشد.

∙ دامنه کاربرد مقررات این مبحث شامل ساختمان‌های متعارف از جمله: ساختمان‌های مسکونی 4 طبقه و بیشتر، اداري و تجاري 4 طبقه و بیشتر، مجموعههاي ورزشی، تفریحی، سالنهاي  اجتماعات، فروشگاهها، هتلها، مدارس، دانشگاهها، مساجد با ظرفیت بیش از 100 نفر، سالنهاي  سینما و تئاتر و بیمارستانها میباشد.

∙ ساختمان‌ها و تأسیسات زیر مشمول مقررات مندرج در این مبحث نمی‌باشند: سیلوها، سدها، آب‌بندها، مخازن ذخیره سوخت، برج‌های صنعتی، برج‌های مراقبت فرودگاه‌ها،  برج‌های مخابراتی و رادیو تلویزیونی، یادمان‌های مرتفع، دکل‌ها، دودکش‌ها، ابنیه راه‌ها، پل‌ها،  پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، اسکله‌ها و بنادر، استحکامات نظامی، تونل‌ها، متروها، خطوط انتقال نفت و  گاز و آب‌وفاضلاب و مخابرات و برق، تأسیسات تلمبه‌خانه‌های نفتی، ایستگاه‌های تقویت و تقلیل  فشار گاز، پست‌های توزیع و انتقال برق، دیسپاچینگ‌ها، سوئیچینگ‌ها و ساختمان‌های مربوط به  مقام معظم رهبري، رؤساي قواي سه‌گانه، شوراي نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای‌عالی امنیت ملّی، فرماندهی مدیریت بحران ملّی، فرماندهی و ستاد کل نیروهاي مسلح، فرماندهی  و ستاد کل (سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ارتش جمهوري اسلامی ایران و نیروي انتظامی)،  قرارگاه‌های نظامی، انتظامی و امنیت ملّی، ساختمان‌های اصلی وزارتخانه‌های اطلاعات کشور،  دفاع، امور خارجه، بانک مرکزي، ساختمان‌های مرکز و مراکز ضبط و پخش ویژه صداوسیمای  جمهوري اسلامی، برج‌های مخابراتی و ارتباطی، برج‌های مسکونی، تجاري، اداري بیش از بیست

طبقه و بیمارستان‌های بیش از 500 تختخواب و هرگونه سازهها و تأسیسات خاص که طراحی  آنها مستلزم انجام مطالعات ویژه بوده و یا جهت تهدیدات خارج از مقررات این مبحث میباشند.  ∙ به منظور تأمین ایمنی و کاهش آسیبپذیري و مقابله با تهدیدات الکترومغناطیسی (EMP (و  گرافیتی و سایبري، باید از مقررات و آئیننامههاي معتبر مربوطه استفاده شود.  ∙ تهدیدات ناشی از انفجارهاي هستهاي، حملات شیمیایی و میکروبی، برخورد مستقیم پرتابه به  سازهها و تأسیسات، اغتشاشات الکترونیکی، تهدیدات بیولوژیکی، مشمول مقررات این مبحث  نمیباشد.

1-2-1- آسانسور: (15)

وسیله‌ای است متشکل از کابین و معمولاً وزنه تعادل و اجزا دیگر که با روش‌های مختلفی مسافر (نفر)  یا بار یا هر دو را در مسیر بین طبقات ساختمان جابه‌جا می‌کند.

1-2-2- آسانسور کششی: (15)

آسانسوري است که حرکت آن بر اثر اصطکاك بین سیم‌بکسل و شیار فلکه کشش، به هنگام چرخش  آن توسط سیستم محرکه انجام می‌شود.

1-2-3- آسانسور هیدرولیکی: (15)

در این نوع آسانسور عامل حرکت کابین، سیلندر و پیستون هیدرولیکی است و ممکن است وزنه  تعادل نیز داشته باشد و معمولاً براي ارتفاعات کم و سرعت‌های کم‌کاربرد دارد.

1-2-4- آشکارساز گاز مونواکسیدکربن: (17)

وسیله‌های حساس در مقابل وجود گاز مونواکسیدکربن در محیط که قبل از رسیدن غلظت گاز به حد  خطرناك (معمولاً m.p.p 50 (وجود گاز را به طریق صوتی یا نوري یا طرق دیگر اعلام می‌نماید.

1-2-5- آشکارساز نشت گاز قابل اشتعال: (17)

وسیله‌ای حساس در مقابل وجود گاز قابل‌اشتعال در محیط که قبل از رسیدن غلظت گاز به حد  خطرناك، وجود گاز را به طریق صوتی یا نوري یا طرق دیگر اعلام می‌نماید.

1-2-6- آگهی علائم تصویري وتابلو: (20)

شامل پیام تصویري، رنگ و مطالب آنها است.

1-2-7- آییننامه اجرایی: (2)

آیین‌نامه اجرایی قانون نظام‌مهندسی و کنترل ساختمان مصوب بهمن‌ماه 1375

1-2-8- آییننامه ماده :33 (2)

آیین‌نامه اجرایی ماده 33 قانون نظاممهندسی و کنترلساختمان مصوب تیرماه 1383 هیات وزیران

1-2-9- اتصال: (10)

مجموعه اجزایی که دو یا چند عضو را به هم متصل می‌نمایند.

1-2-10- اتصال ساده: (10)

اتصال ساده به اتصالی گفته می‌شود که در آن اتصال تیرها، شاه‌تیرها و خرپاها، انعطاف‌پذیر (بدون قید  دورانی) بوده و می‌توان آنها را فقط در مقابل برش (عکس‌العمل‌های تکیه‌گاه) محاسبه نمود.

1-2-11-  اتصال گیردار: (10)

اتصال گیردار به اتصالی گفته می‌شود که در آن اتصال قادر به انتقال لنگر بدون ایجاد دوران  محسوسی در بین اعضاء اتصالی می‌باشد.

1-2-12-  اتصال نیمهگیردار: (10)

اتصال نیمه گیردار به اتصالی گفته می‌شود که در آن اتصال قادر به انتقال لنگر به همراه دوران قابل‌ملاحظه بین اعضاء اتصالی می‌باشد.

1-2-13- ارتفاع طبقه و بنا: (3)

منظور از ارتفـاع یک‌طبقه، فاصله قائم از کف تمام شده طبقه بالاتر است. ارتفـاع طبقه آخر بنا،  حدفاصل کف تمام شده آن طبقه تا کف تمام شده متوسط سطح بام ساختمان می‌باشد. ارتفـاع بنا  به ارتفـاع تمام طبقات یا فاصله قائم از کف زمین طبیعی تا متوسط ارتفـاع بام ساختمان گفته  می‌شود.

1-2-14- اضافه جریان: (13)

هر جریانی که بیش از جریان اسمی تجهیزات برقی باشد.

1-2-15- اطلاعات ژئوتکنیکی: (7)

به داده‌های ژئوتکنیکی گفته می‌شود که پردازش شده باشند.

1-2-16- اعضاء باربر: (3)

اعضایی از ساختمان که بارهاي وارد بر ساختمان را به شالوده‌ها انتقال می‌دهند.

1-2-17- اعضاء مختلط: (10)

اعضاي سازهاي که مقطع آنها از بتن و فولاد تشکیل شده باشد.

1-2-18- اعضاء مرکب: (10)

اعضاي سازهاي که مقطع آنها از دو یا چند عضو فولادي تشکیل شده باشد.

1-2-19-  افزایش بنا: (3)

انجام هرگونه عملیات ساختمانی که سطح یا حجم یک بنا را افزایش دهد.

1-2-20-  الکترود زمین: (13)

یک قطعه یا قسمت هادي یا گروهی متشکل از قطعات هادي که در تماس بسیار نزدیکی با زمین  بوده و با آن اتصال الکتریکی برقرار می‌کند.

1-2-21- ایستگاه تقلیل فشار اولیه: (17)

تجهیزاتی که در محل تحویل گاز از شبکه گاز شهري به مشترك نصب و فشار تحویلی را تنظیم و حجم  گاز را اندازه‌گیری می‌کنند. این ایستگاه‌ها تحت‌نظر شرکت گاز ناحیه اجرا و بهره‌برداری می‌شوند.

1-2-22-  ایستگاه تقلیل فشار ثانویه: (17)

تجهیزاتی هستند که فشار شبکه گاز را تقلیل داده و به فشار قابل‌بهره‌برداری بخش‌های مختلف  سیستم لوله‌کشی گاز تبدیل می‌کنند.

1-2-23- ایستگاه مشترکین عمده: (17)

تجهیزاتی که به‌منظور اندازه‌گیری مقدار گاز، تنظیم و تثبیت فشار گاز در محل مورد تأیید شرکت گاز  استان نصب گردیده و در مالکیت شرکت گاز استان می‌باشد.

1-2-24-اینرسی حرارتی: (19)

قابلیت کلی پوسته خارجی و جدارهاي داخلی در ذخیره انرژي، باز پس‌دادن آن و تأثیرگذاري بر  نوسان‌های دما و بار گرمایی و سرمایی فضاهاي کنترل شده ساختمان. اینرسی حرارتی ساختمان با  استفاده از جرم سطحی مفید ساختمان گروه‌بندی می‌شود.

1-2-25- بازشو: (19)

همه سطوح قابل باز شدن در پوسته ساختمان که براي دسترسی، تأمین روشنایی، دید به خارج،  خروج گاز حاصل از سوخت، تهویه و تعویض هوا ایجاد می‌گردند، مانند درها، پنجره‌ها و نورگیرها

1-2-26- بام تخت: (19)

پوشش نهایی ساختمان که شیبی کمتر از 10 درجه یا مساوي آن، نسبت به افق دارد.

1-2-27- بالکن: (4)

سطحی است که از 2 یا 3 طرف بطور مستقیم در مجاورت هواي آزاد قرار گرفته است و زیر آن به  وسیله فضاي بستهاي اشغال نگردیده باشد.

1-2-28- بام شیبدار: (19)

پوشش نهایی ساختمان که شیبی بیشتر از 10 درجه و کمتر از 60 درجه نسبت به سطح افقی دارد.  بر روي سقف شیبدار، فضاي خارج و در زیر آن، فضاي کنترل شده یا کنترل نشده قرار دارد. اگر  شیب جدار بیش از 60 درجه باشد، از دید این مبحث دیوار تلقی میشود.

1-2-29- بخاري با دودکش: (14)

بخاري با سوخت گاز، مایع یا جامد براي گرم‌کردن موضعی فضا که محصولات احتراق را از طریق  دودکش مستقیماً به فضاي خارج انتقال می‌دهد.

1-2-30- بخاري بدون دودکش: (14)

بخاري گازسوز بدون دودکش که به‌صورت تابشی، یا با جابه‌جایی طبیعی هوا و یا به کمک پروانه برقی،  به‌صورت موضعی فضا را گرم می‌کند.

1-2-31- بدنه هادي: (13)

بدنه‌های هادي (فلزي) و اجزاي دیگر تجهیزات الکتریکی که هادي می‌باشند و می‌توان آنها را لمس  نمود و به طور عادي برق‌دار نیستند؛ اما در حالت وجود اتصالی، ممکن است برق‌دار شوند.

1-2-32-  برچسب انرژي: (19)

برچسب تعیین شده توسط مقامات ذی‌صلاح، به‌منظور نصب بر روي تولیدات صنعتی مورد استفاده در  ساختمان، براي مشخص‌کردن حد کیفیت محصولات از نظر مصرف انرژي.

1-2-33- برقگرفتگی: (13)

پدیدهاي است پاتوفیزیولوژیکی که در نتیجه عبور جریان الکتریکی از بدن انسان یا حیوان به وجود  می‌آید.

1-2-34- بعد اسمی: (10)

بعد تئوریک یا مشخص شده، همانند ابعاد ارائه شده در جداول مشخصات مقاطع.

1-2-35- بناي موجود: (3)

بنایی که مطابق مقررات و قوانین گذشته اجرا و تکمیل شده است.

1-2-36- پاکت حجمی بنا: (4)

حجم ساده شده‌ای است که کل بنا بر اساس ضوابط مصوب در آن محاط می‌گردد.

1-2-37- پایانه حرارتی: (19)

بخشی از یک سیستم مرکزي سرمایی یا گرمایی که در آخر مدار قرار دارد و انرژي منتقل شده توسط  مدار توزیع را به فضا یا فضاهاي کنترل شده انتقال می‌دهد (مانند رادیاتور).

1-2-38-  پایداري: (10)

حالت حدي حاصله در بارگذاري اجزاي سازهاي، قاب یا سازه که در آن تغییر مختصري در هندسه یا  بارها منجر به جابه‌جائی‌های قابل‌ملاحظه نمی‌شود.

1-2-39- پرچم: (20)

علائمی منصوب بر پایه از مصالح قابل‌انعطاف مثل پارچه و… است.

1-2-40- پروانه اشتغال: (2)

پروانه اشتغال به کار موضوع ماده 4 قانون

1-2-41-  پروانه ساختمان: (2)

پروانه ساختمانی صادره توسط شهرداری‌ها یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان

1-2-42- پکیج گازسوز: (17)

دستگاه گازسوز تأمین‌کننده آب گرم سیستم گرمایش و آب گرم مصرفی داخل ساختمان‌ها که  معمولاً براي هر واحد مسکونی به‌صورت مستقل، نصب می‌شود.

1-2-43- پلاك: (20)

تابلوهاي کوچک با حداکثر مساحت تعیین شده در مقررات که پیام‌هایی چون معرفی کاربری‌های  مستقر در بنا دارد.

1-2-44-  پلکان خارجی: (3)

پلکانی که حداقل ازیک‌طرف در ارتباط مستقیم با فضاي آزاد باشد.

1-2-45- پلکان متحرك: (3)

پلکانی که به کمک وسایل و دستگاه‌های مکانیکی حرکت کند.

1-2-46-  پله برقی: (15)

وسیله‌های است که در مسیر حرکت افراد پیاده جهت بالا یا پایین‌بردن آنها در دوطبقه غیرهم‌سطح  به کار می‌رود و به‌وسیله پله یا تسمه که توسط نیروي محرکه برقی به حرکت درآورده می‌شود سبب جابه‌جایی افراد می‌گردد و شامل قطعات مکانیکی، الکتریکی و الکترونیکی می‌باشد. زاویه شیب پلکان  برقی 30 و حداکثر 35 درجه می‌باشد.

1-2-47- پوسته خارجی: (19)

تمام سطوح پیرامونی ساختمان، اعم از دیوارها، سقف‌ها، کف‌ها، بازشوها، سطوح نورگذر و مانند آنها  که ازیک‌طرف با فضاي خارج یا کنترل نشده، و از طرف دیگر با فضاي کنترل شده داخل ساختمان  در ارتباط هستند.

پوسته خارجی در تمام موارد الزاماً با پوسته کالبدي ساختمان یکی نیست، زیرا پوسته کالبدي  ممکن است دربرگیرنده فضاهاي کنترل نشده نیز باشد. پوسته خارجی ساختمان همچنین شامل  عناصري است که در وجه خارجی خود، مجاور خاك و زمین هستند.

1-2-48- پی: (7)

به مجموعه بخش‌هایی از سازه و خاك در تماس با آن اطلاق می‌شود که انتقال بار بین سازه و زمین  از طریق آنها صورت می‌گیرد.

1-2-49- پیهاي سطحی یا شالودهها: (7)

به پی‌هایی گفته می‌شود که در عمق کم و نزدیک سطح زمین (عمق پی کمتر از ابعاد سطح پی و یا  کمتر از سه متر باشد) ساخته می‌شوند. این پی‌ها شامل: شالوده‌های منفرد، نواري و گسترده می‌باشند.  شالوده‌ها ممکن است سنگی، بتنی و یا بتن‌آرمه از نوع دال تنها و یا ترکیبی از تیر و دال باشند.

1-2-50- پی‌هاي عمیق یا شمعها: (7)

به پی‌هایی گفته می‌شود که نسبت عمق قرارگیري به کوچک‌ترین بعد افقی آنها از 10 تجاوز کند. این پی‌ها  شامل: انواع شمع‌ها، دیوارک‌ها و دیوارهاي جداکننده می‌شوند. پی‌های عمیق در ساختمان‌ها معمولاً به‌وسیله یک سازه میانی که کلاهک یا سرشمع نامیده می‌شود، بارهاي سازه را به زمین منقل می‌نمایند.

1-2-51-  پی‌هاي نیمه عمیق: (7)

به پی‌هایی گفته می‌شود که در حدفاصل بین پی‌های سطحی و پی‌های عمیق قرار دارند. پی‌های  صندوق‌های و پی‌های چاهی معمولاً در این گروه قرار دارند.

1-2-52-  پی‌هاي ویژه: (7)

به پی‌هایی گفته می‌شود که معمولاً در تعریف گروه‌های فوق نمی‌گنجند. مانند مهارها یا ریز شمع‌ها،  ستون‌های شنی و بهسازي خاك در عمق. در این پی‌ها براي انتقال بار از سازه به زمین از فشار،  کشش یا اصطکاك به رهگیری می‌شوند.

1-2-53- تابلوها و علائم تصویري: (20)

علائمی است که با ترکیبی از شکل، رنگ، نوشته، سمبل و نشانه تصویري به دیده آید و حاوي پیام  مشخصی باشد. ممکن است داراي سازه یا فاقد آن بوده، به ساختمان یا دیواري الصاق یا روي زمین و  نرده و امثال آن قرار گیرد.

1-2-54- تابلوها و علائم تصویري ایمنی در ساختمانها و کارگاهها: (20)  علائمی است که داراي پیامهاي منعکننده کاري خطرزا یا هشدار وجود خطري یا الزام به انجام کاري  یا راههاي گریز از خطر یا کمکهاي اولیه باشد.

1-2-55-  تابلو و علائم تصویري (از جهت مدت زمان استفاده): (20)

-1 علائم تصویري و تابلوي دائم: محدودیتی به لحاظ مدت زمان نصب نداشته باشد. تابلوهایی که  جواز نصب آنها داراي زمان محدود است نیز در صورتیکه امکان تمدید جواز داشته باشند، تابلوي  دائم محسوب میگردند.

-2 علائم تصویري و تابلوي موقت: براي مدتی محدود به نمایش در میآید. درچنین تابلوهاي الزامی  به استفاده از مصالح مقاوم نیست، اما نکات ایمنی باید رعایت گردد.

1-2-56- تابلوي کنترل آسانسور: (15)

مجموعه‌ای شامل مدارهاي فرمان و قدرت که وظیفه کنترل حرکت کابین و پاسخگویی به احضار را به  عهده دارد.

1-2-57-  تأسیسات الکتریکی: (13)

مجموعه‌ای است از تجهیزات الکتریکی به‌هم‌پیوسته براي انجام هدف یا اهداف معین که داراي  مشخصه‌های هماهنگ و مرتبط باشند.

1-2-58-  تجهیزات الکتریکی: (13)

وسایل، تجهیزات، لوازم، دستگاه‌ها و مصالحی‌اند که براي تولید، انتقال، توزیع یا مصرف انرژي  الکتریکی به کار می‌روند؛ مانند مولدها، لوازم و اسباب و دستگاه‌های برقی، وسایل اندازه‌گیری، وسایل  حفاظتی، تجهیزات و مصالح سیستم‌های سیم‌کشی و مصرف‌کننده انرژي الکتریکی.

1-2-59- تجهیزات دستی: (13)

تجهیزاتی هستند قابل‌حمل که در هنگام استفاده عادي در دست گرفته می‌شوند و در آنها، موتور، در  صورتی که وجود داشته باشد قسمتی جدانشدنی از تجهیزات را تشکیل می‌دهد.

1-2-60- تجهیزات نصب ثابت: (13)

تجهیزاتی است که به نگهدارهایی محکم شده باشند یا به نحوي دیگر در محل معینی محکم و ثابت  شده باشند.

1-2-61-  تحلیل الاستیک: (10)

تحلیل سازهاي بر اساس این فرض که سازه با حذف بار به شکل هندسی اولیه خود باز می‌گردد.

1-2-62- تحلیل پلاستیک: (10)

تحلیل سازهاي با فرض رفتار صلب – خمیري قطعات و با استفاده از تئوري پلاستیسیته با بررسی  مکانیزم خرابی.

1-2-63-  تحلیل سازهاي: (10)

تعیین آثار بار، بر اعضاء و اتصالات بر اساس اصول تحلیل سازه.

1-2-64- تحلیل غیرالاستیک: (10)

تحلیل سازهاي با درنظرگرفتن رفتار غیرالاستیک مصالح.

1-2-65- تخلیه هوا: (14)

خارج‌کردن قسمتی از هواي فضا و هدایت آن به هواي آزاد، به طور طبیعی یا با وسایل مکانیکی.

1-2-66-  تراز طبقهشدن آسانسور: (15)

منظور هم‌تراز شدن کف کابین با کف تمام شده طبقه در محل ورودي به آسانسور است.

1-2-67- ترموکوپل: (17)

این وسیله یکی از مهم‌ترین بخش‌های دستگاه گازسوز است که در صورت روشن‌نشدن مشعل  دستگاه یا ازبین‌رفتن شعله اصلی مشعل مسیر ورود سوخت به مشعل، بسته یا شعله اصلی مشعل و  شمعک آن هر دو قطع می‌گردد.

1-2-68-  تسلیم: (10)

حالت حدي تغییر شکل غیرالاستیک که پس از رسیدن به حالت تنش تسلیم بروز می‌کند.

1-2-69- تصرف: (4)

بخشی از ساختمان‌ها، حاصل ترکیب چند فضا (به ترتیبی که در این مقررات مشخص شده) که به  فعالیتی مشخص اختصاص داده شود. مقصود از “تصرف” در این مقررات، نوع بهره‌گیری از بنا یا  بخشی از آن است که با مقصودي معلوم در دست بهره‌برداری بوده یا قرار است براي آن مقصود مورد  استفاده واقع شود. انواع تصرف‌ها عبارت‌اند از:

-1 تصرف اداري و حرفه‌اي

-2 تصرف انباري

-3 تصرف آموزشی- تربیتی

-4 تصرف تجمعی

-5 تصرف درمانی و مراقبتی

-6 تصرف صنعتی

-7 تصرف کسبی و تجاري

-8 تصرف مخاطرهآمیز

-9 تصرف مسکونی

1-2-70-  تصفیه هوا: (14)

فرآیند کاهش ذرات زیان‌آور موجود در هوا از قبیل میکروارگانیسم‌ها، ذرات معلق، دود، گازهاي  زیان‌آور و مانند آنها.

1-2-71-  تعویض هوا: (14)

ورود و یا خروج هوا در یک فضا، به طور طبیعی و یا به کمک وسایل مکانیکی.

1-2-72-  تنظیم‌کننده فشار گاز (رگولاتور): (17)

دستگاهی است که فشار گاز ورودي را کاهش داده و آن را به میزان فشار مدنظر براي مصرف، ثابت  نگه می‌دارد.

1-2-73- توقفگاه‌هاي وسایل نقلیه: (4)

توقفگاه‌های وسایل نقلیه محله‌ای توقف و نگهداري وسایل نقلیه هستند که توقفگاه‌های وسایل نقلیه  در فضاي باز و فضاهاي توقفگاه وسایل نقلیه در ساختمان را شامل می‌شوند.

1-2-74- تهویه: (-19 14)

روند دمیدن یا مکیدن هوا، از طریق طبیعی یا مکانیکی، به هر فضایی یا از هر فضایی، براي تأمین  شرایط بهداشت و آسایش (از قبیل کنترل دما و میزان رطوبت هوا، جلوگیري از بروز میعان، جلوگیري  از رشد میکروارگانیسم‌ها و مانند آنها). چنین هوایی ممکن است مطبوع شده باشد.

1-2-75- تهویه مطبوع: (-14 19)

کنترل هم زمان دما، رطوبت و پاکیزگی هوا و توزیع مناسب آن به‌منظور تأمین شرایط مورد نیاز  فضاي ساختمان.

1-2-76-  تیر: (10)

عضو سازهاي باهدف مقاومت در مقابل لنگر خمشی.

1-2-77-  تیر ورق: (10)

تیري که مقطع آن از ورق ساخته شده است.

1-2-78-  جایگاه امدادرسانی: (4)

شامل فضاها و سطوحی است که به‌منظور کمک و امدادرسانی در موارد اضطراري در فضاهاي باز در  نظر گرفته شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند.

1-2-79- جدار نورگذر (شفاف یا نیمه شفاف): (19)

جداري که ضریب عبور نور مرئی آن بزرگ‌تر از %5 است. جدار نورگذر بر دو نوع شفاف و مات است و  شامل پنجره‌ها، درهاي خارجی نورگذر، نورگیرها و مشابه آنهاست.

1-2-80-  جریان اتصال کوتاه (فلزي): (13)

اضافه جریانی است که در نتیجه بروز اتصالی با امپدانسی بسیار کوچک بین هادی‌های برقداري که در  شرایط عادي داراي اختلاف‌پتانسیل می‌باشند، ایجاد شود.

1-2-81- جریان اضافهبار (یک مدار): (13)

اضافه جریانی است که در مداري برقرار می‌شود که از نظر الکتریکی آسیب‌ندیده باشد.

1-2-82-  جریان باقیمانده: (13)

جمع جبري مقادیر آنی جریان‌هایی (منتجه جریان‌های آنی) است که از همه هادی‌های برقدار یک  مدار معین، در یک نقطه از تأسیسات الکتریکی، عبور می‌کند.

1-2-83-  جریان برقگرفتگی: (13)

جریانی است که از بدن انسان یا حیوان عبور کند و مشخصه‌های آن به نحوي باشد که احتمالاً موجب  برق‌گرفتگی شود.

1-2-84- جریان مجاز: (13)

(جریان مجاز حرارتی یا جریان اسمی یک هادي)، حداکثر جریانی است که به طور مداوم در شرایطی  تعیین شده، بدون اینکه دماي وضعیت تعادل یک هادي از میزان معینی تجاوز نماید، می‌تواند از آن  عبور کند.

در مورد هادی‌ها (سیم و کابل) جریان اسمی همان جریان مجاز حرارتی است.

1-2-85- جریان نشت: (13)

جریانی است که بین مداري که از نظر الکتریکی آسیب‌ندیده است و زمین یا بدنه‌های هادي بیگانه،  برقرار شود.

1-2-86- جوش انگشتانه: (10)

جوش ایجاد شده در سوراخ دایرهاي شکل در یکی از اعضاي اتصالی که باعث ایجاد پیوستگی بین آن  عضو و عضو دیگر می‌شود.

1-2-87- جوش شیاري با نفوذ کامل: (10)

جوش شیاري که در آن فلز جوشکاري از کل ضخامت عضو اتصالی عبور می‌کند.

1-2-88- جوش شیاري با نفوذ نسبی: (10)

جوش شیاري که در آن میزان نفوذ، عمدتاً کمتر از ضخامت کامل عضو اتصالی در نظر گرفته شده باشد.

1-2-89-  جوش کام: (10)

جوش ایجاد شده در سوراخ امتدادیافته براي اتصال یک عضو به عضو دیگر.

1-2-90- جوش گوشه: (10)

جوشی با مقطع مثلثی ایجاد شده در بین سطوح اعضاي مقاطع.

1-2-91-  چاه آسانسور: (15)

فضایی است که ریل‌ها و برخی تجهیزات آسانسور در آن نصب می‌شوند و کابین و وزنه تعادل در این  مکان حرکت می‌نمایند، معمولاً با دیواره‌ها، درهاي طبقات و درها و دریچه‌های اضطراري محصور  می‌گردد.

1-2-92-  چاهک آسانسور: (15)

فاصله قائم بین کف پایین‌ترین محل توقف تا کف چاه آسانسور (به ابعاد چاه آسانسور) را چاهک  می‌گویند.

1-2-93-  حفاظت کاتدي: (17)

نوعی سیستم الکتریکی است که براي جلوگیري از خوردگی ناشی از زنگ‌زدگی لوله‌های گاز دفنی به  کار می‌رود.

1-2-94-  حیاط: (3)

فضاي باز بدون سقف و بدون تصرف که از دو یا چند طرف با دیوارهاي خارجی بنا محصور باشد و اگر  از همه طرف به دیوارهاي خارجی بنا محصور شود، در آن صورت به آن حیاط داخلی گفته می‌شود.

1-2-95- حیاط محصور (پاسیو): (4)

فضایی است باز که در میان ساختمان قرار دارد و به طور معمول اضلاع آن در تمام ارتفاع ساختمان  امتدادیافته و وظیفه تأمین نور و تهویه بخشی از ساختمان را در طبقات بر عهده دارد.

1-2-96- خاکریزي مهندسی: (7)

به خاکریزي گفته می‌شود که احتیاج به شناخت نوع خاك و کنترل تراکم دارد و در پایداري  ساختمان مؤثر است.

1-2-97-  خستگی: (10)

حالت حدي شروع ترک‌خوردگی و گسترش آن در اثر تکرار بار زنده

1-2-98- دادههاي ژئوتکنیکی: (7)

به پارامترهاي برداشت شده از زمین ساختگاه گفته می‌شود که پردازش نشده است.

1-2-99- در کابین آسانسور: (15)

دري است که در ورودي کابین قرار گرفته و معمولاً به طور خودکار باز و بسته می‌شود.

1-2-100-  دستگاه: (14)

هر دستگاه مکانیکی که با مصرف برق، گاز (مایع یا گاز طبیعی)، سوخت مایع یا جامد و هر نوع انرژي  دیگر، به‌منظور استفاده در تأسیسات مکانیکی (تأسیسات گرمایی، تعویض هوا، تهویه‌مطبوع) طراحی  و ساخته می‌شود.

1-2-101-  دستگاههاي گرمکننده و خنککننده ویژه: (14)

هر دستگاه مکانیکی با کاربري و ظرفیت مشخص و با مصرف هر نوع انرژي (برق، سوخت جامد، مایع،  گاز) که براي تهیه آبگرم مصرفی یا گرم‌کردن و یا خنک‌کردن موضعی فضاهاي ساختمان، طراحی و  ساخته‌شده باشد.

1-2-102- دستگاه یکپارچه (پکیج): (14)

دستگاهی که به طور کامل در کارخانه ساخته، سوار و آزمایش شده و به‌صورت یک واحد مستقل، با  همه قطعات و اجزاي متحرك و موتور محرك، آماده نصب باشد.

1-2-103- دستگیره (پلکان برقی): (15)

دستگیرهاي از جنس لاستیک با الیاف مخصوص می‌باشد که متحرك بوده و سرعت آن با سرعت  حرکت پله یکسان می‌باشد، افراد هنگام بالارفتن یا پایین آمدن از آن استفاده می‌کنند.

1-2-104- دفتر مهندسی: (2)

محل انجام خدمات مهندسی ساختمان داراي مجوز فعالیت از وزارت راه و شهرسازي

1-2-105-  دفترچه اطلاعات ساختمان: (2)

دفترچه اطلاعات ساختمان مشتمل بر جدول مربوط به روند تهیه طرح، اجرا، نظارت اطلاعات  ساختمان است.

1-2-106- دودکش: (-17 14)

معبري فلزي یا با مصالح بنایی که گازهاي حاصل از احتراق از راه آن به خارج ساختمان منتقل می‌شود.

1-2-107- دودکش پیشساخته: (-17 14)

دودکشی است که در کارخانه شامل معبر انتقال دود که براي نوع و کلاس معینی از دستگاه با  سوخت مایع یا گاز ساخته شده و مشخصات آن از طرف مؤسسۀ معتبر و مورد تأیید گواهی شده و  داراي پلاك تأیید باشد.

1-2-108-  دوره اجرا: (2)

مدت زمانی که از تاریخ صدور پروانه ساختمان تا تحویل گزارش پایان کار ساختمان توسط ناظر  هماهنگ‌کننده به شهرداري یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان به طول می‌انجامد.

1-2-109-  دوره نظارت: (2)

مدت زمانی که از تاریخ صدور پروانه ساختمان تا تحویل گزارش پایانکار ساختمان توسط ناظر  هماهنگ‌کننده به شهرداري یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان به طول می‌انجامد.

1-2-110- دیگ: (14)

یک دستگاه گرمازاي بسته که براي تأسیسات گرمایی، یا سیستم تأمین آبگرم مصرفی، آب گرم یا  بخار تولید می‌کند.

1-2-111-دیوار: (19)

بخشی از پوسته خارجی یا داخلی غیر نورگذر ساختمان که عمودي است، یا با زاویه بیش از 60 درجه  نسبت به سطح افقی قرار گرفته است.

1-2-112 دیوار آتش: (14)

جزئی از ساختمان که ضدحریق است و از گسترش آتش در داخل یا بین ساختمان‌ها و سازه‌ها، از  سویی به‌سوی دیگر، جلوگیري کرده و یا آن را کند می‌کند.

1-2-113- دیوار جان پناه: (3)

بخش امتدادیافته دیوارهاي خارجی بنا در بام که به‌منظور فراهم نمودن ایمنی و تفکیک همسایگی  اجرا می‌شود.

1-2-114- دیوار دودبند: (3)

دیوار یا دیواره‌ای که راهروي خروج را قطع کرده و به یک یا چند در مجهز است. این دیوار باید مانع  گسترش آتش و دود باشد.

1-2-115- دیوار کتیبه: (3)

بخشی از دیوار خارجی ساختمان که پایین یا بالاي پنجره (یا بازشو) واقع می‌شود.

1-2-116- دیوار مشترك: (3)

دیواري که در مرز مالکیت دو ساختمان براي بهره‌گیری مشترك ساخته می‌شود.

1-2-117راه پله: (3)

بخشی از مجموعه راه خروج شامل تعدادي پله یا سکو که در مجموع رفت‌وآمد از یک‌طبقه به طبقه  دیگر را بدون تداخل و برخورد با مانع امکان‌پذیر می‌کند.

1-2-118- رشته‌هاي اصلی: (2)

معماري، عمران، تأسیسات مکانیکی، تأسیسات برقی، شهرسازي، نقشه‌برداری و ترافیک.

1-2-119- رشته‌هاي مرتبط: (2)

رشته‌های موضوع تبصره 1 ماده 7 قانون.

1-2-120- رنگ‌هاي داراي مفهوم ایمنی: (20)

در علائم تصویري، نورانی و نوري ایمنی رنگ‌های خاص داراي مفاهیم مشخصی است. جدول زیر  تعیین‌کننده کلی این رنگ‌هاست.

1-2-121- ریلهاي راهنما (آسانسور): (15)

اجزاي فلزي با مقطع T هستند که براي هدایت کابین یا وزنه تعادل (در صورت وجود) به کار می‌روند.

1-2-122-  زمین (جرم کلی زمین): (13)

جرم هادي زمین است که پتانسیل همه نقاط آن به طور قراردادي برابر صفر انتخاب می‌شود.

1-2-123-  زیرزمین: (3)

قسمتی از ساختمان که تمام یا بخشی از آن پایین‌تر از کف زمین طبیعی قرار گرفته و به‌عنوان طبقه  به‌حساب نیاید.

1-2-124- ساختمان: (2)

بنایی واحد که وجه‌های بیرونی آن در سطح و ارتفاع، از زیر پی تا بالاترین نقطه، یک پوسته معماري  بسته را تشکیل دهد.

1-2-125- ساختمانهاي بتنی پیش ساخته: (11)

ساختمانی که تمامی اجزاي سازهاي و بعضاً اجزاي غیرسازه‌ای ساختمان از قطعات بتن پیش‌ساخته  که در کارخانه تولید شده است، تشکیل می‌شوند.

1-2-126- ساختمانهاي خاص: (17)

ساختمان‌هایی هستند که استفاده از آنها در نجات و امداد مؤثر بوده و در صورت خرابی یا وقفه در  بهره‌برداری به طور غیرمستقیم موجب افزایش تلفات و خسارات شده و سبب آتش‌سوزی وسیع، از  دست رفتن ثروت ملّی و آلودگی محیط‌زیست می‌شود.

1-2-127- ساختمانهاي عمومی: (17)

ساختمان‌هایی هستند که در آنها خدمات عمومی ارائه شده و مورد استفاده و مراجعه عموم مردم  می‌باشد.

1-2-128- ساختمانهاي فولادي پیشساخته: (11)

ساختمان‌های فولادي که قطعات آن به غیرکامل در کارگاه ساخت، مونتاژ و جوشکاري می‌شوند و  اتصال آنها براي نصب در پاي کار انجام می‌پذیرد.

1-2-129- ساختمانهاي فولادي درجا: (11)

ساختمان‌های فولادي که کلیه قطعات آن در پاي کار برشکاري و مونتاژ جوشکاري شده و به‌وسیله  اتصالات جوشی نصب می‌شوند.

1-2-130- ساختمانهاي فولادي نیمهپیشساخته: (11)

ساختمان‌های فولادي که برخی از قطعات آن در کارگاه ساخت، مونتاژ و جوشکاري می‌شوند و بقیه  قطعات در پاي کار ساخته شده و نصب می‌شوند.

1-2-131-  ساختمانهاي متصل: (4)

ساختمان‌هایی هستند که به ساختمان ملک مجاور متصل و یا حدفاصل آنها درز انقطاع بین دو بنا است.

1-2-132- ساختمانهاي منفصل: (4)

ساختمان‌هایی هستند که به‌صورت “کوشک” مانند، در داخل محوطه و ملک بدون اتصال به  ساختمان‌های پلاک‌های دیگر قرار دارند.

1-2-133- ساختمان ویژه: (2)

بنایی که طرح معماري یا سازه یا تأسیسات مکانیکی و یا تأسیسات برقی آن داراي پیچیدگی یا  حساسیت خاص می‌باشد و بنا بر ضرورت نیاز به طراحی یا محاسبه یا کنترل دقیق شرایط هوا، دما،  رطوبت، پاکیزگی، فشار نسبی، صدا، ولتاژ و فرکانس خاص در یک یا چند رشته ساختمانی دارد و  موارد استفاده آن نیز خاص است.

1-2-134- سازمان: (2)

سازمان نظام‌مهندسی ساختمان (کشور)

1-2-135- سازمان استان: (2)

سازمان نظام‌مهندسی ساختمان استان

1-2-136-  سازههاي نگهبان: (7)

به سازه‌هایی اطلاق می‌شود که براي نگهداري خاك به کار برده می‌شوند، این سازه‌ها شامل انواع  دیوارها و سیستم‌های نگهبان هستند که در آنها عناصر سازهاي با خاك یا سنگ ترکیب شده یا از  تسلیح خاك استفاده می‌شوند.

1-2-137- ستون: (10)

عضو سازهاي عمدتاً با هدف مقاومت در مقابل نیروي محوري و یا ترکیب نیروي محوري با سایر  نیروها.

1-2-138- سطح الزامی: (4)

سطحی است که رعایت مقدار و محدودیت‌های آن در مقررات ملّی ساختمان الزامی شده است.

1-2-139- سطح خالص: (3)

سطح خالص هر طبقه از ساختمان فقط به فضاهاي قابل تصرف گفته شده و سطوح مربوط به  فضاهاي عمومی و ارتباطی و ضخامت دیوارها را شامل نمی‌گردد.

1-2-140-  سطح علائم تصویري و تابلو: (20)

سطح یکپارچه درون قاب و سازه علائم تصویري و تابلو یا در صورت نبود قاب، سطح یکپارچه آگهی  پیام آن است.

1-2-141-  سطح مفید کابین: (15)

سطح مفیدي است که براي ایستادن مسافر و یا گذاشتن بار به کار گرفته می‌شود و مقدار آن متناسب  با ظرفیت بار یا مسافر محاسبه می‌شود.

1-2-142- سطوح نورگیري و تعویض هواي الزامی: (4)

سطوحی هستند که جهت حداقل نورگیري و تعویض هواي طبیعی فضاها، در نظر گرفته می‌شوند.

1-2-143- سیستم اضافهبار (آسانسور): (15)

در برخی آسانسورها براي جلوگیري از اضافه‌بار حسگري را به شیوه‌های مختلف تعبیه می‌کنند تا  هنگام سوارشدن مسافر یا گذاشتن بار بیش از ظرفیت پیش‌بینی شده در کابین، ضمن اعلام خبر از  حرکت آسانسور تا تخلیه بار اضافی جلوگیري شود.

1-2-144- سیستم باربر ثقلی: (6)

قسمتی از کل سازه است که جهت تحمل بارهاي ثقلی و انتقال آن به شالوده سازه به کار گرفته می‌شود.

1-2-145- سیستم باربر جانبی: (6)

قسمتی از کل سازه است که براي تحمل بارهاي جانبی به کار گرفته می‌شود.

1-2-146- سیستم ترمز ایمنی (سیستم پاراشوت): (15)

سیستم مکانیکی که ترجیحاً در قسمت زیرین یا بالاي چارچوب (یوك) کابین یا وزنه تعادل (در  صورت لزوم) قرار می‌گیرد و در مواقع اضطراري با افزایش غیرعادي سرعت، فعال‌شده سبب توقف  کابین یا وزنه تعادل به‌وسیله قفل‌شدن کابین یا وزنه تعادل به ریل‌ها می‌شود.

1-2-147- سیستم تونلی: (11)

سازه‌های بتنی با قالب بتنی موسوم به سیستم تونلی، یکی از روش‌های صنعتی اجراي ساختمان‌های  بتنی بوده که دیوار و سقف به طور هم‌زمان با قالب یکپارچه اجرا می‌شود. قالب‌های مورد استفاده، به‌اندازه تقریبی ابعاد فضاها هستند. براي قالب‌بندی یا قالب‌برداری، نیازي به تبدیل آنها به ابعاد کوچک  نیست و با همان ابعاد اولیه و به‌صورت یکپارچه از فضا خارج می‌شوند.

1-2-148-  سیستم دوگانه یا ترکیبی: (6)

نوع سیستم سازه‌اي است که در آن، بارهاي قائم عمدتاً توسط قاب‌های ساختمانی متحمل می‌شوند و  مقاومت در برابر بارهاي جانبی توسط مجموعه‌ای از دیوارهاي برشی یا قاب‌های مهاربندی‌شده همراه  با مجموعه‌ای از قاب‌های خمشی صورت می‌گیرد. سهم برشگیري هر یک از دو مجموعه باتوجه‌به  سختی جانبی و اندرکش آن دو، در تمام طبقات، تعیین می‌شود.

1-2-149- سیستم ساختمانی: (11)

سیستم ساختمانی دیوار باربر که دیوارهاي آن داراي قالب‌های بتن دایمی بوده و این قالب‌ها بعد از  بتن‌ریزی، جزئی از دیوار محسوب می‌شود و نقش عایق حرارتی را دارد.

1-2-150- سیستم ساختمانی با پنلهاي ساندویچی: (11)

سیستم ساختمانی دیوار باربر که دیوارهاي آن از پنل‌های ساندویچی شامل دو صفحه شبکه جوش  شده فولادي می‌باشد که یک هسته عایق در میان آن قرار گرفته و دو طرف آن بتن پاشیده می‌شود.

1-2-151- سیستم ساختمانی قابهاي سبک فولادي: (11)

سیستم ساختمانی دیوار باربر متشکل از مقاطع فولادي سرد نورد شده بوده که اجزاء آن با اتصالات  پیچی یا جوشی به یکدیگر متصل می‌شوند.

1-2-152- سیستمهاي فراخوانی آسانسور: (15)

نحوه پاسخ به احضار مسافرین در آسانسور باتوجه‌به نوع کاربري ساختمان می‌تواند متفاوت باشد و  انتخاب صحیح سیستم کنترل اهمیت زیادي دارد.

1-2-153- شاغل تمام وقت: (2)

شخصی که در بخش‌های دولتی یا خصوصی یا مؤسسات و نهادهاي عمومی به لحاظ اشتغال به کار  دیگري غیر از مشاغل مربوط به این شیوه‌نامه از سوي کارفرما بیمه شده باشد.

1-2-154- شخص حقوقی: (2)

شرکت خصوصی یا شرکت دولتی یا وابسته به دولت یا مؤسسه و نهاد عمومی غیردولتی (به‌غیراز  شهرداری‌ها) داراي پروانه اشتغال به کار حقوقی از وزارت راه و شهرسازي.

1-2-155- شخص حقیقی: (2)

مهندس یا کاردان‌فنی یا معمار تجربی یا دیپلمه‌های فنی داراي پروانه اشتغال به کار از وزارت راه و  شهرسازي.

1-2-156- شرایط دشوار ژئوتکنیکی: (7)

به شرایطی اطلاق می‌شود که اجراي سازه و یا ساخت پی را مشکل می‌سازد.

1-2-157- شرکت: (2)

شخصیتی حقوقی که خصوصی یا تعاونی یا دولتی یا وابسته به دولت بوده و به طور قانونی در اداره  ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیرتجاري به ثبت رسیده و شأن تشکیل آن ارائه خدمات مهندسی  ساختمان مانند انجام مطالعات و طراحی، محاسبات، نظارت و اجراي کارهاي ساختمانی است.

1-2-158-  شفت: (3)

فضاي ارتباطی قائم بین طبقات یا بین کف تا بام ساختمان که به‌منظور تعبیه آسانسور، بالابر،  آشپزخانه، تأمین روشنایی، انجام تهویه، عبوردادن کانال‌ها و لوله‌ها، تخلیه زباله و غیره در نظر  گرفته می‌شود.

1-2-159- شکل پذیري: (6)

به قابلیت جذب و اتلاف انرژي و حفظ ظرفیت باربري یک سازه، هنگامی که تحت‌تأثیر تغییر مکان‌های غیرخطی چرخه‌ای ناشی از زلزله قرار می‌گیرد، اطلاق می‌شود.

1-2-160-  شمعک: (17)

وسیله‌های که با ایجاد شعله کوچکی در وسایل گازسوز، براي روشن‌کردن مشعل اصلی دستگاه، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در اغلب وسایل گازسوز این شعله به واسطه ترموکوپل باعث باز نگه‌داشتن مسیر  گاز نیز می‌شود و در صورت خاموش‌شدن آن، جریان گاز به مشعل اصلی قطع می‌گردد.

1-2-161- شناسنامه فنی و ملکی ساختمان: (2)

سندي است که حاوي اطلاعات فنی و ملکی ساختمان بوده و توسط سازمان نظام‌مهندسی ساختمان  استان صادر می‌گردد و در کلیه نقل‌وانتقالات ساختمان‌های همراه با نقشه‌های چون ساخت، تحویل  خریداران می‌گردد تا از مشخصات ساختمانی که خریداري می‌نمایند مطلع شوند.

1-2-162- شیبراهه: (3)

پیاده‌راه با شیب حداکثر 1 به 20 که بعنوان راه دسترسی مورد استفاده واقع میشود.

1-2-163- شیر خودکار قطع جریان گاز اضافی: (17)

وسیله‌های که در مسیر لوله‌کشی گاز نصب و در صورت عبور جریان گاز بیش از حد تنظیم شده، جریان گاز را قطع می‌نماید.

1-2-164- شیر خودکار قطع گاز حساس در مقابل زلزله: (17)

وسیله‌ای که در هنگام بروز زلزله با شدت از پیش تعیین شده در آن، جریان گاز را به طور خودکار  قطع می‌نماید.

1-2-165- شیر قبل از رگولاتور یا شیر قفلی: (17)

شیر سماوري گوشوارهاي که قبل از رگولاتور نصب و در حالت بسته، قابل قفل‌کردن بوده و باید براي  فشار کاري تا 4 بار و یا 60 پوند بر اینچ مربع مناسب باشد.

1-2-166- شیشه نویسی: (20)

هر آگهی منصوب، منقوش و متصل به سطح شفاف ویترین و یا قرار گرفته در پشت شیشه که از بیرون  قابل‌تشخیص باشد شیشه‌نویسی محسوب می‌شود.

1-2-167- صاحب کار: (2)

مالک یا قائم‌مقام مالک کارگاه ساختمانی.

1-2-168-  صنعتی سازي: (11)

به روش یا روش‌هایی که میزان استفاده از منابع انسانی، مواد اولیه و سرمایه را در راستاي پاسخ‌دهی  به نیاز مسکن جامعه و بهره‌وری اقتصادي با به‌کارگیری فناوری‌های نوین که در یک ساختار منظم و  مدولار، تشکیلات یافته و منسجم به طور کارا عمل کند گویند.

1-2-169- ضربه‌گیر (بافر) آسانسور: (15)

وسیله‌ای ارتجاعی است که براي جلوگیري از اصابت کنترل‌نشده کابین و یا وزنه تعادل به کف چاهک  به کار می‌رود و طوري طراحی و انتخاب می‌شود که قسمتی از انرژي جنبشی کابین را مستهلک کند.  باید توجه داشت که ضربه‌گیر براي متوقف کردن کابین در سقوط آزاد طراحی نشده است.

1-2-170- ضریب انتقال حرارت: (19)

ضریب انتقال حرارت برابر است با توان حرارتی منتقل شده به ازاء یک درجه کلوین اختلاف دما و به  سه دسته تقسیم می‌شود: خطی، سطحی و ساختمانی

1-2-171- ضریب هدایت حرارت: (19)

مقدار حرارتی که در یک ثانیه از یک مترمربع عنصري همگن به ضخامت یک متر، در حالت پایدار  می‌گذرد، در زمانی که اختلاف دماي دو سطح طرفین عنصر برابر یک درجه کلوین است.

1-2-172-  طبقه: (3)

بخشی از ساختمان که بین دو کف متوالی واقع شود. در مواردي که فاصله کف تمام شده از سطح  زمین طبیعی از 120 سانتیمتر بیشتر نباشد، فضاي زیر آن طبقه به‌عنوان زیرزمین منظور می‌گردد.

1-2-173- طبقه اصلی ورودي (آسانسور): (15)

طبقه ایست که ورودي افراد پیاده به ساختمان از آن طریق انجام می‌شود و معمولاً هم‌تراز خیابان  است. چنانچه در ساختمانی دسترسی‌های اصلی مختلفی به یک آسانسور وجود داشته باشد  پایین‌ترین آنها طبقه اصلی محسوب می‌شود.

1-2-174- طبقه خیابان: (3)

طبقه‌ای از بنا که از کف خیابان یا محوطه خارج بنا حداکثر با شش پله قابل‌دسترس باشد.

1-2-175- طراح: (2)

تهیه‌کننده نقشه‌ها، محاسبات و مشخصات فنی ساختمان بر اساس شرح خدمات مهندسان رشته‌های  ساختمان، در حدود صلاحیت مندرج در پروانه اشتغال صادره توسط وزارت راه و شهرسازي.

1-2-176- طراحی: (2)

تمامی فعالیت‌ها و خدمات طراح بر اساس شرح خدمات مهندسان رشته‌های ساختمان است که منجر  به تهیه نقشه‌ها و مشخصات فنی مورد نیاز براي هر یک از مراحل مقدماتی و اجرایی کار ساختمانی و  تابید آن توسط مراجع ذی‌ربط می‌شود.

1-2-177-طراحی ژئوتکنیکی: (7)

به کلیه خدمات مهندسی گفته می‌شود که به‌منظور تعیین هندسه، کنترل پایداري، ایستایی و تغییر  شکل‌های پی و بخش خاك آن انجام می‌گیرد.

1-2-178- طول مسیر حرکت آسانسور: (15)

ارتفاع بین کف پایین‌ترین طبقه توقف آسانسور تا کف بالاترین طبقه توقف آسانسور، طول مسیر  حرکت نامیده می‌شود.

1-2-179- ظرفیت اشتغال: (2)

توان شخص حقیقی یا حقوقی داراي پروانه اشتغال در انجام خدمات مهندسی در مدت‌زمان معین.

1-2-180- عایق حرارتی: (19)

مصالح یا سیستم مرکبی که انتقال گرما را از محیطی به محیطی دیگر به طور مؤثر کاهش دهد. در  مواردي، عایق حرارت می‌تواند، علاوه بر کاهش انتقال حرارت، کاربردهاي دیگري نیز مانند باربري،  صدابندي داشته باشد.

1-2-181-  علائم ایمنی: (20)

علائمی هستند توسط تابلو، رنگ، علامت نورانی (روشنایی) یا علائم صوتی، ارتباط کلامی یا علائم  ناشی از حرکت دست، توصیه‌ها و اطلاعاتی درباره ایمنی عمومی و بهداشت کار را انتقال می‌دهند و شامل تابلوها و علائم تصویري، علائم نورانی، علائم نوري، علائم صوتی، علائم کلامی و علائم ایمنی با  حرکات دست می‌گردند.

1-2-182- علمک گاز: (17)

قسمت عمودي و انتهایی انشعاب لوله‌کشی گاز که جهت نصب رگولاتور بر روي آن توسط شرکت گاز  در مجاورت و متکی به ملک مصرف‌کننده قرار می‌گیرد.

1-2-183- فضا: (4)

در مقررات ملّی ساختمان، مقصود از “فضا” مکانی است که فعالیت مشخصی در آن انجام می‌گیرد و  ممکن است در ترکیب با دیگر فضاها، یا مستقل از هم در تصرف‌های مختلف استقرار یابند.  تقسیم‌بندی‌های فضاها در ارتباط مستقیم با تقسیم‌بندی تصرف‌ها نمی‌باشند.

1-2-184- فضاهاي نیمه باز: (4)

فضاهایی مانند بالکن و ایوان که از داخل ساختمان می‌توان به آنها وارد شد و در ارتباط با هواي آزاد  قرار دارند، به‌گونه‌ای که حداقل یک وجه آنها باز باشد، فضاي نیمه‌باز محسوب می‌شوند.

1-2-185- فضاي ارتباط داخلی: (4)

فضایی که به‌منظور ارتباط بین فضاها در داخل ساختمان و تصرف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

1-2-186- فضاي اشتغال: (4)

فضایی است محصور براي کسب و پیشه که باید داراي نور و تهویه (مصنوعی یا طبیعی) بوده و در  برابر عوامل طبیعی حفاظت شده باشد.

1-2-187- فضاي اقامت: (4)

فضایی است محصور براي زندگی، خواب و غذاخوردن انسان که باید داراي نور طبیعی و تهویه  طبیعی باشد و در برابر عوامل طبیعی حفاظت شده باشد.

1-2-188- فضاي انبار: (4)

شامل همه فضاهایی که به‌منظور انبارکردن کالاها و محصولات غیرخطرناك مورداستفاده قرار  می‌گیرند و محل اشتغال محسوب نمی‌شوند.

1-2-189- فضاي بهداشتی: (4)

فضایی که به‌منظور تأمین بهداشت در ساختمان شامل توالت، دستشویی و حمام و شستشوي وسایل  نظافت و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.

1-2-190-  فضاي تأسیسات: (4)

فضایی که تجهیزات و وسایل تأسیساتی ساختمان در آن نصب می‌شوند. در صورت استفاده مداوم فرد  یا افراد از این فضا، تابع مقررات فضاهاي اشتغال می‌گردند.

1-2-191- فضاي تجمع: (4)

فضایی است که حداقل 20 نفر در آن اقامت موقت یا اشتغال دارند و یا فعالیت جمعی در آن صورت  میپذیرد.

1-2-192- فضاي توقفگاه وسایل نقلیه در ساختمان: (4)

توقفگاه‌های مختص وسایل نقلیه ساکنان در ساختمان‌های مسکونی، توقفگاه‌های خصوصی محسوب  گردیده و توقفگاه‌های مختص تصرف‌های عمومی و توقفگاه‌هایی که امکان استفاده عموم از آنها میسر  است، توقفگاه عمومی محسوب می‌گردند.

1-2-193- فضاي کنترل شده: (19)

بخش‌هایی از فضاي داخل ساختمان، از فضاي زیستی و غیر آن که به علت عملکرد خاص، به طور  مداوم تا دمایی برابر، بالاتر یا پایین‌تر از دماي زیستگاه گرم یا سرد می‌شوند.

1-2-194-  فضاي کنترل نشده: (19)

بخش‌هایی از فضاي ساختمان که تعریف فضاي کنترل شده در برگیرنده آنها نیست (همانند درز  انقطاع هوا بناشده بین دو ساختمان، راه‌پله‌ها، دالان‌ها و پارکینگ‌هایی که فاقد پایانه‌های گرمایشی و  سرمایشی‌اند).

1-2-195- فضاي مشاع: (4)

بخش‌هایی از ساختمان که در انطباق با قانون تملک آپارتمان‌ها، مالکیت آن به عموم مالکان تعلق  دارد.

1-2-196- قاب خمشی: (10)

سیستم قاب‌بندی که مقاومت در مقابل بارهاي جانبی را تأمین کرده و عمدتاً از طریق برش و خمش  اعضاي قاب و اتصالات آنها باعث پایداري سیستم‌سازهای می‌شود.

1-2-197- قاب مهاربندي شده: (10)

یک سیستم خرپایی متشکل از مهاربندی‌های همگرا و یا واگرا است که وظیفه اصلی آن، تحمل  نیروهاي جانبی وارد به سازه می‌باشد.

1-2-198-قانون: (2)

قانون نظام‌مهندسی و کنترل ساختمان مصوب اسفندماه 1374

1-2-199- قسمت برقدار: (13)

هر سیم یا هادي دیگري که با نیت برقرارشدن آن در بهره‌برداری عادي مورداستفاده قرار می‌گیرد و  شامل هادي خنثی نیز می‌باشد؛ ولی به طور قراردادي هادي مشترك حفاظتی / خنثی (PEN) را  شامل نمی‌شود.

1-2-200- قسمت هادي بیگانه: (13)

بدنه هادی‌ای است که جزء تأسیسات الکتریکی نمی‌باشد؛ ولی قادر است پتانسیلی را که معمولاً  پتانسیل زمین است در معرض تماس قرار دهد. (در اثر بروز اتصالی برقدار گردد.)

1-2-201-کابین آسانسور: (15)

جزئی از آسانسور است که مسافر، بار یا هر دو را در خود جاي می‌دهد کابین داراي کف براي  ایستادن، دیواره‌هایی براي حفاظت مسافرین یا بار، سقف و معمولاً داراي در می‌باشد.

1-2-202- کاردان فنی و یا معمار تجربی: (2)

شخص حقیقی دارنده پروانه اشتغال به کار کاردانی یا تجربی از وزارت راه و شهرسازي.

1-2-203- کارگاه ساخت: (11)

محلی مناسب که داراي امکانات و تجهیزات کافی براي عملیاتی مانند برش‌کاری، سوراخ‌کاری،  جوشکاري، خمکاري و همچنین نیروي انسانی ماهر باشد به‌نحوی‌که ساخت قطعات تحت‌نظر گروه  کنترل کیفیت به‌صورت مطلوب انجام پذیرد.

1-2-204- کارگر ماهر: (2)

شخص حقیقی دارنده پروانه مهارت فنی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.

1-2-205- کف: (19)

عنصر ساختمانی افقی که در بالا با فضایی کنترل شده، و در پایین با خاك، فضاي کنترل نشده یا  فضاي خارجی در تماس است. کف بخشی از پوسته خارجی ساختمان محسوب می‌شود.

1-2-206- کلید آتش نشان (آسانسور): (15)

کلیدي است که در مواقع ضروري از جمله تخلیه افراد مسن، معلول و غیره توسط آتشنشان فعال شده و کنترل آسانسور فقط توسط آن (راهبر داخل کابین) صورت می‌گیرد.

1-2-207- کنترلکننده مکانیکی سرعت (گاورنر): (15)

وسیله‌ای مکانیکی است که از طریق سیم‌بکسل یا زنجیر به سیستم ترمز ایمنی (پاراشوت) کابین یا  وزنه تعادل (در صورت وجود) وصل است تا در موقع افزایش سرعت از حد تعیین‌شده قفل کرده و  ضمن فرمان قطع برق موتور آسانسور، سیستم ترمز ایمنی را فعال نماید.

1-2-208-گازهاي دودکش: (17)

آمیخته‌های از محصولات احتراق و هواي اضافی که از دستگاه گازسوز داراي دودکش خارج می‌شود.

1-2-209-  گروه کنترل کیفیت: (11)

مجموعه‌ای از افراد واجد شرایط با تخصص و تجربه کافی در کاربرد استانداردهاي ویژگی‌های هندسی  و مکانیکی و شیمیایی مصالح فولادي، جوش، روش‌های جوشکاري، عملیات ساخت و عملیات نصب  که مجهز به وسایل لازم براي اندازه‌گیری ویژگی‌های موردنظر باشند.

1-2-210- گره: (10)

محل برخورد دو یا چند عضو به یکدیگر است.

1-2-211- لاپه: (10)

عضو سازهاي افقی که عرشه سقف بدان تکیه داشته و عمدتاً تحت اثر بارهاي ثقلی در معرض خمش  قرار می‌گیرند.

1-2-212- لوله رابط دودکش: (17)

لوله‌ای که وسیله گازسوز را به دودکش مرتبط می‌کند.

1-2-213-  لولهکشی توکار: (17)

لوله‌کشی به صورتی که براي دسترسی به آن نیاز به باز کردن دریچه یا برداشتن مانعی باشد.

1-2-214- لولهکشی دفنی: (17)

لوله‌کشی است که در زیر سطح زمین و در داخل کانال حفاري شده اجرا می‌شود و براي دسترسی به  آن نیاز به حفاري زمین، تخلیه خاك و مصالح اطراف لوله‌ها می‌باشد.

1-2-215-  لوله‌کشی رابط: (17)

لوله‌کشی روکار از خروجی رگولاتور تا کنتور گاز می‌باشد.

1-2-216- لوله‌کشی روکار: (17)

لوله‌کشی گاز به صورتی است که دسترسی به آن مستقیم و نیازي به حفاري، تخریب، باز کردن،  برداشتن و یا جابه‌جاکردن هیچ مانعی نبوده و قابل‌رؤیت باشد.

1-2-217- مانع حریق: (3)

صفحه یا پرده‌ای سرتاسري که به‌صورت قائم (مانند دیوار) یا افقی (مانند سقف) با زمان مشخصی از  مقاومت حریق براي جلوگیري از گسترش آتش و دود از فضایی به فضاي دیگر به کار گرفته می‌شود.  این صفحات همچنین ممکن است براي حریق بند کردن بازشوها نیز مورد استفاده قرار گیرند.

1-2-218- مجتمع ساختمانی: (2)

سامانه‌ای واحد متشکل از دو یا چند ساختمان مجاور هم

1-2-219-  مجراي خارجی نور و هوا: (4)

مجرایی منتهی به فضاي باز در مجاورت زیرزمین و به‌منظور تأمین نور و هواي آن است که با تعبیه  بازشوهایی به آن (در انطباق با تعویض هواي طبیعی در مبحث چهاردهم مقررات ملّی ساختمان)،  تأمین نور و هواي فضاهاي واقع در زیرزمین را بر عهده دارد.

1-2-220-  مجري: (2)

شخص داراي مجوز دفتر اجراي ساختمان یا پروانه اشتغال شخص حقوقی از وزارت راه و شهرسازي.

1-2-221-  مجزا سازي افقی: (3)

فاصله مشخص بین دیوارهاي خارجی بنا تا مرز مالکیت یا سایر بناهاي همسایگی، اعم از خصوصی،  عمومی و خیابان که به‌منظور تأمین فضاي باز لازم در نظر گرفته می‌شود.

1-2-222- مجموعه ساختمانی: (4)

چند ساختمان یا مجتمع ساختمانی که در یک محوطه قرار دارند.

1-2-223- محدوده آسایش (حرارتی): (19)

شرایط حرارتی و رطوبتی که حدود %80 ساکنان یا استفادهکنندگان در آن احساس آسایش دارند.

1-2-224- محصولات احتراق: (17)

آنچه که در نتیجه احتراق به دست می‌آید به انضمام گازهاي بی‌اثر، به‌غیراز هواي اضافی.

1-2-225- محفظه احتراق: (17)

بخشی از دستگاه گازسوز است که عمل احتراق در آن انجام می‌شود.

1-2-226- محوطه باز: (3)

فضایی که تصرفی در آن صورت نگرفته و به‌وسیله ساختمان محصور نشده باشد. محوطه باز باید براي  جای‌دادن متصرفان بنا کافی باشد و اندازه و محل آن به‌گونه‌ای باشد که به هنگام بروز حریق،  مأموران آتش‌نشانی و ایمنی بتوانند به آن دسترسی داشته و از آن استفاده برند. محوطه باز باید در  تمام اوقات شبانه‌روز از هر گونه موانع خالی باشد.

1-2-227-  مدار: (13)

مجموعه‌ای از تجهیزات الکتریکی در یک تأسیسات است که از منبع واحدي تغذیه نموده و به کمک  وسایل حفاظتی واحدي در برابر اضافه جریان‌ها حفاظت شده باشد.

1-2-228- مدت زمان طراحی: (2)

مدت‌زمان مندرج در قرارداد منعقده بین طراح و صاحب‌کار براي تهیه طرح مقدماتی و اجرایی مورد قرارداد.

1-2-229-  مدت زمان نظارت: (2)

مدت زمانی که در قرارداد بین ناظر و سازمان استان و صاحب‌کار براي انجام کار نظارت تعیین می‌شود.

1-2-230- مراحل کنترل کیفیت: (11)

مراحلی از کار است که در پایان این مراحل براي ورود به مرحله بعدي تأییدیه مرحله قبل توسط  اشخاص یا مؤسسات مسئول کنترل کیفیت ضروري است.

1-2-231- مشتري: (2)

بهره‌بردار یا خریدار یا پیش خریدار یک یا چند واحد از ساختمان یا مجتمع یا مجموعه ساختمانی.

1-2-232- مشعل گاز: (17)

وسیله‌ای که گاز یا مخلوط گاز و هوا را براي ایجاد شعله به محفظه احتراق منتقل می‌نماید.

1-2-233-  مصالح غیرریزنده: (4)

مصالحی هستند که اگر به هر صورت شکسته شده و یا از محل خود جدا شوند، امکان ریزش قطعات  آنها وجود نداشته باشد.

1-2-234-  معبر عمومی: (3)

خیابان، کوچه یا موارد مشابهی از کاربرد زمین که به طور دائم در تصرف و استفاده عموم قرار گرفته و  اساساً از آن طریق بتوان بدون مانع به سایر قسمت‌های شهر رفت‌وآمد نمود.

1-2-235- مقام قانونی مسئول: (3)

مقام داراي صلاحیت قانونی و مسئول، سازمان، دفتر یا فردي است که مسئولیت تصویب مصالح،  تأسیسات، تجهیزات یا روش‌ها را به عهده بگیرد که در این مقررات با مفاهیمی گسترده به کار برده  شده است، زیرا کارگزاران و نمایندگان صلاحیت‌دار و تصویب‌کننده به‌تناسب مسئولیت‌هایشان  متفاوت هستند.

1-2-236- مقاومت حرارتی: (19)

نسبت ضخامت لایه به ضریب هدایت حرارتی آن، مقاومت حرارتی جدار متشکل از چندلایه مساوي  با مجموع مقاومت‌های هر یک از لایه‌هاست.

1-2-237- مقاومت سازهاي: (9-10)

ظرفیت نهایی یک عضو سازهاي براي تحمل نیروهاي وارده.

1-2-238-  مقاومت کل اتصال زمین (مقاومت کل زمین): (13)

مقاومت بین ترمینال اصلی اتصال زمین است و جرم کلی زمین.

1-2-239-  مکانیزم سازه‌اي: (10)

سیستم‌سازهای شامل تعداد کافی مفاصل واقعی، مفاصل پلاستیک و یا هر دوي آنها که قابلیت  تقسیم به چند پیکر صلب را داشته باشد.

1-2-240- مواد سوختنی: (14)

موادي ساخته‌شده از چوب، کاغذ فشرده، الیاف گیاهی، پلاستیک و دیگر مواد مشابه و یا داراي  روکشی از این مواد که در تماس با شعله آتش خواهند سوخت.

1-2-241- مواد غیر سوختنی: (14)

موادي جز «مواد سوختنی» باید توجه داشت که مواد «غیر سوختنی» با مواد «نسوز» تفاوت دارند.

1-2-242- مهاربند: (10)

اعضاي محوري که در قاب‌های فولادي ساختمان‌ها براي تحمل بارهاي جانبی (زلزله) مورد استفاده  قرار می‌گیرند. انواع مهاربند عبارت‌اند از:

-1 مهاربند همگرا

-2 مهاربند همگراي ضربدري

-3 مهاربند همگراي قطري

-4 مهاربندي همگراي V وΛ) شورون)

-5 مهاربند همگراي K

-6 مهاربند واگرا

1-2-243-  مهتابی (تراس): (4)

سطح روبازي از ساختمان، بر بام طبقه زیرین که سقف بخش‌هایی از طبقات آن است.

1-2-244- میان طبقه: (3)

طبقه‌ای واقع‌بین هر یک از طبقات اصلی ساختمان که حداکثر یک‌سوم مساحت طبقه زیر خود را  داشته باشد.

1-2-245-  ناپایداري: (10)

حالت حدي حاصله در بارگذاري اجزاي سازهاي، قاب یا سازه که در آن تغییر مختصري در هندسه یا  بارها منجر به جابه‌جائی‌های قابل‌ملاحظه می‌شود.

1-2-246- ناظر: (2)

شخص حقیقی یا حقوقی داراي پروانه اشتغال نظارت در یک یا چند رشته از رشته‌های ساختمان.

1-2-247-  ناظر هماهنگکننده: (2)

شخصی حقیقی یا حقوقی داراي پروانه اشتغال و صلاحیت نظارت در رشته معماري یا عمران است که  بر اساس شرح خدمات مهندسان رشته‌های ساختمان، مسئول هماهنگی بین تمامی ناظران رشته‌های  هفت‌گانه مندرج در قانون در هر ساختمان یا مجتمع یا مجموعه ساختمانی و تسلیم‌کننده گزارش‌های  مرحله‌اي کار به شهرداري، سازمان استان و یا سایر مراجع ذی‌ربط می‌باشد. مدیرعامل شرکت یا  مسئول واحد ناظر هماهنگ‌کننده شخص حقوقی خواهد بود.

1-2-248- نرده محافظ: (3)

حایل حفاظتی و ایمنی که براي جلوگیري از پرت‌شدن از ارتفاع طراحی شده باشد.

1-2-249- نشت هوا: (19)

ورود یا خروج هوا در ساختمان، از منافذ و مجراهایی غیر از محل‌هایی که براي تعویض هوا پیش‌بینی  شده است.

1-2-250-نظارت: (2)

مجموعه خدماتی که توسط ناظر ساختمان براي حصول اطمینان از انطباق عملیات ساختمانی و  تأسیساتی با مشخصات مندرج در پروانه ساختمان، نقشه‌ها، محاسبات و مشخصات فنی منضم به آن  بر اساس مقررات ملّی ساختمان و اصول مهندسی و رعایت ضوابط ایمنی و حفاظت کارگاه ساختمان  انجام می‌پذیرد.

1-2-251-نگهدارنده ریلها: (15)

رابطی است که ریل‌ها را به سازه و دیواره چاه آسانسور متصل می‌کند و براي اتصال آن از بست  مخصوص و پیچ‌ومهره استفاده می‌شود.

1-2-252- نماي ساختمان: (4)

بخشی از جداره خارجی ساختمان است که در معرض دید قرار دارد.

1-2-253- نماي شیشه‌اي: (4)

درصورتی‌که نماي ساختمان داراي پوشش حداقل 60 درصد از شیشه باشد نماي شیشه‌های نامیده، و  به دودسته تقسیم می‌شود.

1-2-254- نیروي انسانی ماهر: (11)

اعضاي گروه ساخت و نصب که هر یک به‌تناسب وظیفه محوله باید داراي تخصص، تجربه و توان  کافی بنا به تأیید مراجع ذی‌صلاح باشند.

1-2-255- وزنه تعادل (آسانسور): (15)

وزنه یا ترکیبی از وزنه‌ها است که براي متعادل‌کردن وزن کابین و بخشی از ظرفیت آسانسور به کار می‌رود.

1-2-256- واحد فنی: (2)

واحد فنی موضوع ماده 15 آییننامه اجرایی.

1-2-257- وصله: (10)

اتصال بین دو عضو سازهاي که از انتها به هم متصل شده‌اند تا عضوي بلندتر را به وجود آورند.

1-2-258-  ولتاژ تماس: (13)

ولتاژي است که به هنگام بروز خرابی در عایق‌بندی، بین قسمت‌هایی که هم‌زمان قابل‌لمس  می‌باشند، ظاهر شود.

1-2-259- هادي حفاظتی: (13)

هادي است که براي حفاظت در برابر برق‌گرفتگی لازم می‌باشد و هر یک از اجزاي زیر را از نظر  الکتریکی به هم وصل می‌کند:

بدنه‌های هادي، قسمت‌های هادي بیگانه، ترمینال اصلی اتصال به زمین، الکترود زمین، نقطه  زمین شده منبع تغذیه، نقطه خنثی مصنوعی

1-2-260- هادي خنثی: (13)

هادی‌ای است که به نقطه خنثی سیستم وصل بوده و می‌تواند در انتقال انرژي الکتریکی از آن  استفاده کرد.

1-2-261- هادي مشترك حفاظتی/ خنثی: (13)

هادی‌ای است زمین شده که به‌صورت اشتراکی هر دو وظیفه هادی‌های حفاظتی (PE) و خنثی (N) را انجام دهد.

1-2-262- هوابندي: (19)

جلوگیري از ورود و خروج هوا، از طریق پوسته یا درزهاي عناصر تشکیل‌دهنده آن.

1-2-263-  هواگیري: (17)

جایگزین‌کردن هواي درون دستگاه یا لوله‌کشی‌ها با گاز و یا برعکس، جایگزین‌کردن گاز درون  دستگاه یا لوله‌کشی‌ها با هوا یا گازهاي دیگر مانند گازهاي بی‌اثر.

1-2-264-هواي احتراق: (17)

هوایی که براي احتراق در قبل و بعد از مشعل با سوخت مخلوط می‌گردد.

1-2-265- هواي اضافی: (17)

هوایی که علاوه بر هواي مورد نیاز سوخت، از محفظه احتراق عبور کرده و براي سوخت کامل لازم است.

1-2-266- هواي تهویه: (17)

هوایی که براي ایجاد جریان هواي تازه داخل اتاق محل نصب دستگاه، به آنجا وارد می‌گردد.

1-2-267- هواي رقیقکننده: (17)

هوایی که براي رقیق کردن گازهاي حاصل از احتراق و تنظیم جریان دودکش از طریق دهانه کلاهک  تعدیل جریان دودکش، وارد دودکش می‌شود.

1-2-268- یوك کابین (آسانسور): (15)

قاب نگهدارنده‌های است که کف کابین، ترمزهاي ایمنی، کفشک‌ها و سیم‌بکسل‌ها به آن متصل می‌شوند.