دروازه شمیران
18
دسامبر

تهران قدیم

تهران قبل از شهر شدن

روستایی در جوار تمدن ری

پس از حمله مغول، ری ویران و به تدریج تهران و ورامین رشد کردند. (قرن هفتم)

تهران قبل از شهر شدن
تهران قبل از شهر شدن
تهران قبل از شهر شدن
تهران قبل از شهر شدن

آغاز رشد تهران در دوره صفویه

در دوره شاه طهماسب صفوی توجه خاصی به تهران شد و حصار و برج و باروی در اطراف آن کشیده شد.

پایتخت شاه طهماسب در آن زمان قزوین بود.

چهار دروازه در چهار جهت شهر و 114 برج و بارو ساخته شد.

مساحت 4 کیلومتر مربع و جمعیت 15 هزار نفر (از طریق گرمابه)

 

شاه طهماسب صفوی
شاه طهماسب صفوی
نقشه تهران دوران شاه طهماسب صفوی
نقشه تهران دوران شاه طهماسب صفوی

طرح چهارباغ در دوره شاه عباس

شاه سلیمان صفوی نیز دستور ساخت یک کاخ ساده و تالار ارگ را در داخل محدوده چهارباغ و چنارستان شاه عباسی داد.

  1. مدرسه مبارکه دارالفنون
  2. خزانه خانه مبارکه (وزارت اقتصاد و دارایی ایران)
  3. عمارت و باغ سلطنتی (کاخ گلستان)
  4. میدان ارگ و توپخانه مبارکه

محله ها

عکس هایی از بازار و حمام احداث شده در زمان صفویه

احداث بازارهای سرپوشیده در محله بازار توسط شاه طهماسب

احداث حمام (مرمت حمام نواب) و مدرسه و تکیه توسط خواهر شاه طهماسب

دروازه های تهران

پایتخت شدن تهران در دوره قاجار

آغاز سلسله قاجاریه مصادف با پایتخت شدن تهران

پایتخت شدن تهران

تاجگذاری آغا محمدخان همزمان با انقلاب صنعتی و انقلاب کبیر فرانسه

دلایل انتخاب تهران به پایتختی:

  • آب و هوای مناسب و چهارفصل
  • موقعیت استراتژیک
  • نزدیکی به منطقه گرگان

احداث مدرسه دارالفنون (1230): آغاز نقشه برداری جدی تهران

زمینه های تحصیلی این مدرسه دارالفنون

  • پیاده نظام
  • سواره نظام
  • توپخانه
  • مهندسی
  • پزشکی و جراحی
  • داروسازی

تأسیس دارالفنون به لطف زحمات امیرکبیر در دوره ناصرالدین شاه

ثبت اولین نقشه وضع موجود شهر تهران توسط یکی از معلمان این مدرسه در سال 1237 (موسیو کرشیش )

نقشه دارالخلافه ناصری" یا "نقشه عبدالغفار

در سال 1248 اولین سرشماری تهران توسط مهندس عبدالغفار انجام شد.

جمعیت تقریبا 10 برابر شده بود!

130000 نفر داخل حصار و  17000 نفر بیرون حصار

نیاز جدی به گسترش شهر

تهیه  نقشه پیشنهادی توسعه شهر (1270)  به نام “نقشه دارالخلافه ناصری” یا “نقشه عبدالغفار”

مهندس عبدالغفار از معلمان دارالفنون بود

مهندس عبدالغفار
  • دروازه خانی آباد
  • گمرک
  • قزوین
  • باغشاه
  • یوسف آباد
  • دولت
  • شمیران
  • دوشان تپه
  • دولاب
  • مشهد
  • راه آهن
  • شاه عبدالعظیم
  • غار

 

نقشه دارالخلافه ناصری" یا "نقشه عبدالغفار
راهنمای نقشه دارالخلافه ناصری" یا "نقشه عبدالغفار

پیدایش مفهوم محله فرودستان و فرادستان

14 سال زمان گذاشتند تا حصار قبلی را تخریب و حصار جدیدی را جایگزین کنند.

مساحت 18 کیلومتر مربع

تقریبا 4.5 برابر مساحت قبلی

 

پیدایش مفهوم محله فرودستان و فرادستان

تصویر هوایی ارگ سلطنتی تهران

توسط نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا ؛ اواخر دوره احمد شاه قاجار

 

ایجاد چند میدان جدید

میدان توپخانه

تأثیرپذیری از غرب و ترکیب با مکتب اصفهان

میدان ارگ

میدان مشق

Walter Mittelholzer خلبانی که از میدان مشق تهران عکس هوایی گرفته است.

Walter Mittelholzer (1894 - 1937)

ساخت دوازده دروازه اصلی شهر

ساخت دوازده دروازه اصلی شهر دروازه دولت- ناصرالدین شاه

دروازه ماشین دودی

ناصرالدین شاه به همراه تخت خورشید در تالار آینه

اثر آنتوان سوریوگین

خیابان مولوی تهران اواخر دوره قاجار
خیابان مولوی تهران اواخر دوره قاجار
سردر باغ ملی خیابان سپه تهران سال 1309 خورشیدی
سردر باغ ملی خیابان سپه تهران سال 1309 خورشیدی

اراضی خالصه

زمین هایی که در اختیار و نظارت مستقیم خلیفه و سلطان قرار داشت و درآمدهای حاصل از آن به خزانه خصوصی وی واریز می شد.

اراضی خالصه

بانک شاهنشاهی

تکیه دولت

اتاق موزه همایونی
اتاق موزه همایونی
شمس العماره در حال ساخت
شمس العماره در حال ساخت

باغشاه تهران

عکس هوایی از باغشاه تهران، ۱۳۰۳

اراضی باغشاه خارج از شهر تهران بوده

تندیس ناصرالدین شاه در باغشاه

دوره رضاشاه

رضاشاه

تهران باید مدرن شود

نیاز به تهیه یک نقشه به روز از وضع موجود تهران (سال 1309)

شمالی ترین بخش تهران در امتداد انقلاب بود

میدان تجریش سال 1310

در این سال میدان تجریش هنوز در محدوده شهر تهران قرار نداشت.

نقشه جدید طهران 1309 ش
نقشه جدید طهران 1309 ش
تهیه نقشه طرح توسعه تهران (1316)
تهیه نقشه طرح توسعه تهران (1316)
تخریب دروازه دولت در تقاطع خیابان های سعدی و انقلاب (شاه رضا)
تخریب دروازه دولت در تقاطع خیابان های سعدی و انقلاب (شاه رضا)
تخریب حصار ناصری و پر کردن خندق ها
تخریب حصار ناصری و پر کردن خندق ها

خیابان کشی های گسترده و تخریب کامل بافت کهن

تخریب باغ ملی (فقط سر در آن باقی ماند) و میدان مشق

ساخت خیابان های جدید روی این حصارها (مساحت تهران به 24 کیلومتر مربع می رسد).

میدان ارگ
محدوده حصار صفوی در دوره قاجار
محدوده حصار صفوی در دوره قاجار
ایجاد دو خیابان صلیبی شکل در بافت کهن
ایجاد دو خیابان صلیبی شکل در بافت کهن
تصویر هوایی از محله سنگلج شمالی قبل از خراب شدن | ۱۳۰۴
تصویر هوایی از محله سنگلج شمالی قبل از خراب شدن | ۱۳۰۴
خیابان نادری (جمهوری) تهران دهه 20
خیابان نادری (جمهوری) تهران دهه 20
میدان حسن آباد تهران دهه 30
میدان حسن آباد تهران دهه 30
تهران سه راه شاه (جمهوری) سال 1337
تهران سه راه شاه (جمهوری) سال 1337
کافه نادری (1324)
کافه نادری (1324)

احداث ساختمان تلگرافخانه تهران

در سال 1307 در میدان توپخانه احداث و در سال 49 تخریب و ساختمان مخابرات کنونی جایگزین آن شد.

احداث اولین دانشگاه در ایران

دانشگاه تهران در سال 1313 در خارج از شهر
دانشگاه تهران در سال 1313 در خارج از شهر

تاسیس بانک ملی

احداث ورزشگاه امجدیه

احداث ایستگاه کل راه اهن کشور

دوره محمد رضاشاه

دوره محمد رضاشاه

نقشه راهنمای تهران و اطراف آن محمدرضا غفاری – 1323

نمایش تهران را در اوایل دوره پهلوی دوم

تمرکز بر بخش مرکزی شهر تهران

جزو نخستین نقشه‌های غیر دولتی شهر تهران

نقشه دایره جغرافیایی ارتش (سال 1327)

نقشه دایره جغرافیایی ارتش سال 1327

نمایش آغاز توسعه شمالی و شرقی شهر تهران

تمرکز بر بناها و اماکن دولتی ، اداری و انتظامی

شروع آپارتمان نشینی در ایران در دهه 1340

آپارتمان های بلوار کشاورز و طالقانی

اولین موج مهاجرت به شهرهای بزرگ همزمان با اصلاحات ارضی

برج‌های دوقلوی سامان

نخستین ساختمان بلند مسکونی در تهران در بلوار الیزابت (بلوار کشاورز)
۲۲ طبقه
طراح: عبدالعزیز فرمانفرمائیان
سال 1348 و 1349 در 210 روز
به‌کارگیری قطعات پیش‌ساخته

برج‌های دوقلوی سامان 

نقشه حسین کریمان در سال 1348

اوج آپارتمان نشینی در دهه 1350 است مجموعه هایی مانند اکباتان، اپارتمان آ اس پ و اسکان